Moui he Vahā Tohi Tapu​—Ko e Tagata Takafaga Ika

“Kua haele a Iesu ke he tapa vai i Kalilaia, kua fioia e ia e matakainaga tokoua, ko Simona ne fakahigoa ko Peteru, mo Aneterea ko e matakainaga hana, kua liti e laua e kupega ke he vai, ha ko e tau tagata takafaga a laua. Kua tala age a ia kia laua, Kia mumui mai a kia au, to eke e au a mua mo takafaga ke he tau tagata.”​—MATAIO 4:18, 19.

KO E ika, futi ika, mo e tau tagata takafaga ika kua fa talahau i loto he tau tala Evagelia. Loga foki e fakataiaga ha Iesu hagaao ke he takafaga ika. Nakai ofo ai! Lahi e magaaho haana ne fakaako atu he tata po ke tau mataafaga he Tahi ko Kalilaia. (Mataio 4:13; 13:1, 2; Mareko 3:7, 8) Ko e vai namo fulufuluola nei ne kavi ke he 20.92 e kilomita he loa mo e 11.27 e kilomita he laulahi. Ne fitu e aposetolo ha Iesu​—Peteru, Aneterea, Iakopo, Ioane, Filipo, Toma, mo Natanielu​—ne liga ko e tau tagata takafaga ika.​—Ioane 21:2, 3.

Fēfē la e tagata takafaga ika he vahā ha Iesu? Ko e ha he fakaako atu foki hagaao ke he tau tagata nei mo e feua ha lautolu? To hokulo e loto fakaaue haau ke he tau aposetolo mo e fakalahi e maamaaga haau ke he tau gahua mo e tau fakatai ha Iesu. Fakamua, fakatutala ko e fēfē la e gahua he Tahi ko Kalilaia.

“Kua To Mai e Afa Lahi ke he Vai”

Ko e Tahi ko Kalilaia ne haia he pahua, ne kavi ke he 210 e mita ne tokolalo hifo he tahi. Na matiketike e tau kaukau ne hifo atu ke he tahi, mo e ke he faahi tokelau ko e Mouga ko Heremoni  ne ofoofogia kua tokoluga hake e tapunu ke he tau aolū. He vahā makalili, ko e tau matagi aisa ne fa fakatupu e tau peau lalahi. He vahā mafana, ne lofia e matagi vela i luga he fuga vai. Amanaki ni, ti havili hifo e tau matagi malolō he tau mouga ne takatakai i ai mo e fakatoka mai e afā lahi ke he tau tagata o tahi. Ne lauia a Iesu mo e tau tutaki haana he afā pihia.​—Mataio 8:23-27.

Ne heke e tau tagata takafaga ika he tau foulua akau ne kavi ke he 8.27 e mita he loa mo e kavi ke he 2.3 e mita he laulahi. Loga e foulua ha lautolu ne fai fanā mo e fakamaluaga i lalo he fuga muimui vaka. (Mareko 4:35-41) Ko e tau foulua nei na fakatuai ka e talaga maō ne fehagai ke he tau matagi malolō ne uulo e tau la mo e fanā ke he taha faahi ka e toho e kupega mamafa he taha faahi.

Ne aalo he tau tagata taane e foulua he fakaaoga e tau fohe ne tau he tau faahi ne ua. Liga tokoono po ke tokologa foki e matakau takafaga ika. (Mareko 1:20) Lafi ki ai, liga uta he tau foulua e tau koloa gahua mo e tau koloa, tuga e tau ie la (1), toua (2), tau fohe (3), taula patuō (4), tau mena tui mafana mōmō (5), tau mena kai (Mareko 8:14) (6), tau kato (7), ko e uluga (Mareko 4:38) (8), mo e kupega (9). Liga uta foki e falu fua poe (10), pihia mo e tau maka pili (11), tau koloa ke taute e tau mena ka malona (12), mo e tau hulu (13).

“Takai Ai e Lautolu e Tau Ika Loga Lahi”

He vahā nei, tuga ni he senetenari fakamua, ko e tau maga tahi ne loga e ika he Tahi ko Kalilaia ne tata ke he tau vaipuna mo e tau vailele loga ne tafe atu ke he tahi. He tau matakavi nei, ne tafe atu e tau laukou mo e futiaki mai e tau ika. Ke moua e foliaga ha lautolu, ko e tau tagata takafaga ika he vahā ha Iesu ne fa gahua he pō he fakaaoga e tau hulu. Lagataha, ne futi ika e falu tutaki ha Iesu he pō katoa ka e nakai fai ai. Ka e he aho hake ne poaki a Iesu ke liu tuku hifo e tau kupega ha lautolu ti loga e ika ha lautolu ne moua mo e teitei tomo e tau foulua ha lautolu.​—Luka 5:6, 7.

He falu magaaho ne o atu e tau tagata takafaga ika ke he tau mena hokulo. He matakavi ne futi ika ai, ne ua e foulua ne gahua tokoua. Ne fofola ai he tau tagata e kupega he vahāloto he ua e foulua; ti aalo fakamalolō e taha kauvaka ke he faahi matau mo e taha kauvaka ke he taha faahi ti tuku hifo fakahaga e kupega he takai viko e lautolu e tau ika. Ka tu e viko he tau foulua, ti makati e kupega. Ne lagaki hake mogoia he tau tagata takafaga ika e tau toua ne pipi ke he tau matapotu he kupega, he toho hake e tau ika ke he foulua. Ko e kupega ne kavi ke he 30 e mita he loa mo e kavi ke he 2.44 e mita he hokulo, ne lahi ai ke puto e tau ika loga. Ko e vala i luga kua hili ha kua tautau ai e tau fua poe, mo e tautau e tau  maka pili he vala i lalo. Ne lagaloga e fakatoka hifo mo e toho hake he tau tagata takafaga ika e kupega ha lautolu, ke he tau tulā loga.

He tau maga tahi potake, ne kehe e puhala takafaga he tau tagata takafaga ika. Ne toho he foulua e taha matapotu he kupega mai he mataafaga ki tutavaha ti liu maviko mai ke he ­mataafaga ne puto e tau ika. Ko e tau tagata he mataafaga mogoia ka toho mai e kupega mo e liligi atu e tau ika ke he mataafaga ti tuku fakavahega ai. Ne tuku e lautolu e tau ika mitaki he tau pa. Ti sela e falu ika ne foou agaia he matakavi. Laulahi ne tavaki mo e fakamasima po ke fakamata, tuku he tau tiā ne taute aki e kelekele, mo e ta atu ki Ierusalema po ke tau motu kehe. Ko e tau ika ne nakai fai hinafi po ke fai vaha, tuga e tau toke, ne onoono ki ai kua kiva ti tiaki. (Levitika 11:9-12) Ne tutala a Iesu ke he puhala nei he tau tagata takafaga ika he fakatai e ia e “kautu he lagi” ke he kupega mo e fakatai e tau ika kehekehe ke he tau tagata mitaki mo e kelea.​—Mataio 13:47-50.

Ko e tagata ne takafaga tokotaha kua liga fakaaoga e ia e afo ne tautau ai e tau matau apakula mo e page. Po ke fakaaoga e ia e kupega liti ne tote. Ke liti e kupega, kua fina atu a ia ki loto he vai, totō fakamitaki e kupega he lima haana, mo e liti ke he vai. Ko e kupega veliveli ne fofola mo e hili he vai, ti tomo hifo. Ka lauia mitaki e tagata takafaga ika, to fai ika ka puto he kupega he mogo ka liu a ia ke toho mai e toua he kupega.

Kua tauuka mo e lahi e gahua ke leveki he tau kupega, ti fakaaoga fakaeneene ai he tau tagata. Ne lahi e magaaho he tagata takafaga ika ke fonofono, fakameā, mo e tavaki e tau kupega​—ko e tau matagahua ne taute e ia ka liu mai he tau fenoga takafaga takitaha. (Luka 5:2) Ko e tau aposetolo ko Iakopo mo e matakainaga haana ko Ioane ne nonofo he tau foulua ha laua mo e fonofono e tau kupega ha laua he mogo ne uiina e Iesu a laua ke mumui ki a ia.​—Mareko 1:19.

He vahega ika ne fifili he tau tagata takafaga he senetenari fakamua ko e tau ika loga lahi he tau tilapia. Ko e tau ika nei ko e mena kai tumau ke he laulahi he tau tagata i Kalilaia, ti tuga na kai foki a Iesu he ika lolo nei. Liga ko e ika tilapia ne tavaki mo e fakamasima ne fakaaoga e Iesu ke taute e mana he fagai e tau tagata tokoafe aki e ua e ika. (Mataio 14:16, 17; Luka 24:41-43) Ko e tau ika nei foki ne fa kakau ka e haia e punua he gutu. Ka nakai fai punua he gutu ha lautolu, liga haia he gutu haana e tega maka, po ke liga ko e tupe kikila ne moua he uho toka he tahi.​—Mataio 17:27.

He senetenari fakamua, ko e tau tagata takafaga ika ne lauia mitaki he fakamanava lahi, gahua malolō, mo e makai ke fakauka ke he tau mena uka he tutuli he palepale aoga lahi. Ko lautolu ne talia e uiina ha Iesu ke fakalataha mo ia ke he gahua taute tutaki ne kua lata foki ke moua e tau aga pihia ke eke a lautolu mo tau tagata lauia mitaki he “takafaga ke he tau tagata.”​—Mataio 28:19, 20.

[Fakatino he lau 13]

(Kikite e tohi)