ШОНАЛТЫЗА, пуйто те тоштерышке экскурсий дене толында. Демонстрационный заллаште коштын, те ужыда: экспонат-влак гыч шукыштын тӱсышт каен, нуно чот шӱкшемыныт да шелышталт пытеныт, а южо экспонатшын ала-могай ужашыже веле кодын. Но трук, те чылашт дечынат ойыртемалтше ик экспонатым ужыда. Тудо пешак сайын аралалт кодын. Тудын чыла тыгыде детальжымат ужаш лиеш. «Тиде экспонат эн у мо?» — те экскурсовод деч йодыда. «Уке, — вашешта тудо. — Тиде мемнан акрет жапысе экспонат-влак гыч иктыже. Тудо нигунамат реставрироватлыме лийын огыл». «Очыни, тудым чот аралаш тыршеныт?» — йодыда те. «Уке, — вашешта экскурсовод. — Тудо мардеж ден йӱрым эртен, вандал-влакат тудым шуко гана локтылаш тыршеныт». Очыни, те аптыранен йодыда: «А тунам молан тудо тыге сайын коеш?»

Библийым саде ӧрыктарыше экспонат дене таҥастараш лиеш. Чыла вес книга-влак гыч тудо эн акрет годсо. Мутат уке, мемнан жапыште вес акретсе книга-влакат улыт. Но нунын гыч шукыжо жап эртымеке чот локтылалтын. Тыгактушто возымо шонымаш-влак тачысе научный факт-влаклан тушто возымылан тореш улыт. А эше ту книгалаште возымо эмлымаш шотышто каҥаш-влак тазалыклан шукыж годым пайдам огыл, а эҥгекым гына кондат. Шуко акретсе кидвозыш деч икмыняр ужаш веле кодын, а вес ужашыже-влак йомыныт але чот локтылалтыныт.

Библий вес акретсе книга-влак деч чот ойыртемалтеш. Тудым 35 курым утла ончыч возаш тӱҥалыныт гынат, тудо вашталтын огыл. Курымла мучко тудым пытараш тӧченыт: тудым йӱлатеныт, чареныт да тушто возымым игылтыныт. Туге гынат, чылажымат чытен, тудо аралалт кодын. Науко шотышто у шинчымашым ончалаш гын, раш коеш: Библий тоштемын огыл, мӧҥгешла, тудо жапым ончылтен. («Устарела или же опередила свое время?» рамкым ончыза.)

Очыни, те йодыда: «Библийысе каҥаш-влак мыланна пайдале лийын кертыт мо?» Тиде йодышлан вашмутым пуашлан шоналтыза: таче еҥ-влакым эн шукыжым мо ойгандара? Шукышт каласат: тиде сар-влак, пӱртӱсым лавыртымаш, законым пудыртымаш да коррупций. А ындыжым ӱлнӧ возымо Библий гыч принцип-влакым лудын лекса. Шке деч йодса: «Еҥ-влак нине принцип-влакым кучылташ тӱҥалыт гын, илыш сайрак лиеш мо?»

ТЫНЫСЛЫКЫШТЕ ИЛЫМАШ

«Тыныслыкым кондышо-влак поро пиалан улыт: нуно Юмын шочшыжо-влак манын лӱмдалтыт» (Матфейын 5:9). «Кертыда гын, лийме семын, чыла еҥ дене тынысын илыза» (Римлян-влаклан 12:18).

ЧАМАНЫМАШ ДА ТИТАКЫМ КУДАЛТЫМАШ

«Чаманыше-влак поро пиалан улыт: нуно чаманыме лийыт» (Матфейын 5:7). «Икте-весе деке поро да пушкыдо кумылан лийза. Кузе Юмо тендан титакдам Христос гоч кудалтен, теат тугак икте-весын титакыштым кудалтыза» (Ефесян-влаклан 4:32).

ТӰРЛӦ КАЛЫК ДЕНЕ КЕЛШЕН ИЛЫМАШ

«Чумыр мланде мучко илышт манын, [Юмо] ик вӱр гыч уло айдеме тукымым ыштен» (Апост. пашашт 17:26). «Юмын чыла еҥым ик семын ончымыжым кызыт чынак умылышым. Тудлан лӱдын кумалше да чын почеш ыштыше еҥ, кеч-могай калык гыч лийже, Юмылан келша» (Апост. пашашт 10:34, 35).

МЛАНДЫМ АРАЛЫМАШ ДА ПЕРЕГЫМАШ

«Эдем садым ончен куштыжо да аралыже манын, Господь Юмо тиде садыш [шке ыштыме] айдемыжым илаш пуртен» (Тӱҥалтыш 2:15). Юмо «мландым пытарыше-влакым [пытара]» (Почмаш 11:18).

СУТЛАНЫМАШ ДЕН ЯЖАРЛАНЫМАШЫМ УЖМЫШУДЫМАШ

«Опкынланымаш деч шекланыза. Айдемын поянлыкше моткоч шуко гынат, погыжо тудлан илышым ок пу» (Лукан 12:15). «Но яжарланыме, тӱрлӧ ару огыл койыш але опкынланыме нерген тендан коклаште мутымат лукман огыл, святой-влаклан тиде келшен ок тол» (Ефесян-влаклан 5:3).

ЧЫНЫМ ДА ПАШАМ ЙӦРАТЫМАШ

«Чыла шотыштат шкем чын кучаш шонена» (Еврей-влаклан 13:18). «Кӧ шолыштын, тек ынде ок шолышт... тек шке кидше дене пайдале пашам тыршен ышта» (Ефесян-влаклан 4:28).

ВЕСЕ-ВЛАКЛАН ПОЛШЫМАШ

«Лӱдшӧ-влакым кумылаҥдыза, вийдыме-влаклан полшыза, чыла декат чытышан лийза» (1 Фессалоникысе-влаклан 5:14). «Тулык йочалан да тулык ӱдырамашлан орлыкышт годым [полшыза]» (Иаковын 1:27).

Библий умылтара, кузе нине принцип-влакым илышыш пурташ. Еҥ-влак нине принцип-влак почеш илат ыле гын, тӱняште нелылык шагалрак лиеш ыле. Чынак, библийысе каҥаш-влак лачак тачысе жаплан чот пайдале улыт. Но Библий тыланда кузе тачат полшен кертеш?

Ик уш-акылан айдемын каласымыже почеш уш-акылым паша ончыкта (Матфейын 11:19). А те тидын дене келшеда? Каҥашын уш-акылан улмыжым тунам веле ужаш лиеш, кунам тудым кучылташ тӱҥалат. Очыни, те шонеда: «Библий пайдале книга улеш гын, тудо мыйын илышем саемдышаш огыл мо? Кузе тудо мыланем илыш йӧсылыкым сеҥаш полша?» Ик ӱдырамашын примержым ончен лектына.

Ирина * куанен илен. Тудын илышыже тӱвыргӧ да оҥай лийын. Но кенета лекше икмыняр йӧсылык тудын илышыжым тӱрыснек вашталтен. Эн ончыч тудын ӱдыржӧ колен. Вара тудын деч марийже каен. Окса шотыштат тудо кугу нелылык ден тӱкнен. Ирина ойла: «Кӧ улмемым мый уже паленат омыл ыле: мыйын ни ӱдырем, ни марием, ни пӧртем лийын огыл. Илышемын ямже пытен. Иктаж-мом ышташ, иктаж-мо нерген шонаш вийымат лийын огыл».

Чыла тиде нелылыкым чытымеке гына Ирина тиде библийысе шомакын чын улмыжым ужын: «Мемнан илышнан кечыже шымлу ий, пеҥгыде, ӱнар шута гын, кандашлу ий; тудын эн сай жапше — паша, чер, вот вашке эртат» (Псалом 89:10, У Сугынь, 1986).

Ирина полышым Библийыште кычалаш тӱҥалын, да Библий тудлан чот полшен. Вес кум статья теве мом палдара: библийысе каҥаш-влакым кучылтын, шуко еҥ шке илышыжым сай могырыш вашталтен. Библий тиде статьян тӱҥалтыште палдарыме экспонат семын. Тудо чыла вес акретсе книга деч чот ойыртемалтеш. Нунын дене таҥастарымаште Библийым але мартеат илышыште кучылташ лиеш. Можыч тудо ала-кузе вес семын возымо лийын? Чынжымак мо тушто еҥ-влакын огыл, а Юмын шонымашыжым возымо? (1 Фессалоникысе-влаклан 2:13).

Илышна кӱчык да нелылык дене темын манын, очыни, теат ужыда. Чот йӧсӧ годым те лыпландарымашым, полышым да каҥашым кушто кычалыда?

Айста пален налына, кузе Библий лач тыланда полшен кертеш. Ончен налына кузе тудо:

1. нелылык деч арала;

2. йӧсылыкым сеҥаш полша;

3. вашталташ лийдыме ситуацийым чытен лекташ вийым пуа.

Вес статьялаште лончылымо лиеш, кузе библийысе каҥаш-влак илышыште полшат.