PUONJ MAR MUMA: “Wereuru ketho e kindu gi chuny man thuolo kata kapo ni ng’ato nigi wach moro gi nyawadgi. Mana kaka Jehova bende ne ni thuolo weyonu richou, un bende nyaka utim kamano.”—Jo-Kolosai 3:13.

Tiend wechego en ang’o? Muma pimo ketho gi gowi, kendo weyo ne ng’ato ketho ipimo gi weyo ne ng’ato gowi ma en-go. (Luka 11:4) Buk moro wacho ni e Muma wach molok ni “weyo ketho” e dho Grik tiende en “weyo ne ng’ato gowi ma en-go chuth.” Kuom mano, ka waweyo ne ng’ato mokethonwa ok wabi geno ni otimnwa gimoro amora bang’e. Bedo ni waikore weyo ne jomoko kethogi ok nyis ni koro wabiro yie ayiea mondo gitimnwa gik maricho, kata ni ok wabi winjo marach sama gichwanyowa. Omiyo, ok wabi mako sadha kata obedo ni ng’atno e ma nokethonwa mwabedo gi “wach moro” kode.

Be puonjno konyo e kindewagi? Pile watimo richo nikech wan joma orem. (Jo-Rumi 3:23) Kuom mano, dwarore ni wawe ne jomoko nikech wan bende wabiro ketho ne jomoko kendo kwayogi ng’wono. E wi mano, sama waweyo ne jomoko kethogi, wan bende wayudo ber. E yo mane?

Wan e ma wahinyore wawegi sama watamore weyo ne jomoko kendo makonegi sadha. Sama wamako sadha, ok wanyal bedo gi mor kata matin. Bende, mano nyalo kelonwa tuoche moko. Gaset moro miluongo ni Journal of the American College of Cardiology, mogo gi laktar moro miluongo ni Yoichi Chida kod Profesa Andrew Steptoe nowacho kama: ‘Nonro ma nyocha otim nyiso ni ich-wang’ kod gero nyalo kelo tuo mar adundo miluongo ni coronary heart disease.’

Ne ane ber mwayudo kwaweyo ne jomoko kethogi. Sama waweyo ne jomoko kethogi warito kuwe e kindwa kodgi, kendo mano jiwo winjruok maber. To maduong’ moloyo, wanyiso ni waluwo ranyisi mar Nyasaye ma weyo ne joricho molokore richogi, kendo doher ni wan bende watim kamano.—Mariko 11:25; Jo-Efeso 4:32; 5:1.