1, 2. (a) Ang’o momiyo dwarore ni ‘walem’ kinde duto? (b) Gin penjo mage motudore gi lamo monego wapenjre?

JAL moro machon ne tiyo gotieno nowacho kama: “Seche ma tek ahinya mondo ng’ato osik ka neno kaponi otiyo gotieno gin seche ma piny koro dhi ka ru.” Joma osetiyo gotieno nyalo yie gi wachno. Wanyalo wacho ni kinde ma wadakieni bende chalo kamano. Sani wan e giko mar piny marach ma Satan oteloeni, kendo kindegi chalo gi otieno motimo mudho mandiwa madwarore ni Jokristo oked matek mondo gisik ka gineno. (Rumi 13:12) Nyalo bedo marach ahinya kapo ni winjruokwa gi Nyasaye ochako dok chien e seche machalo kaka magi! Mano emomiyo dwarore ahinya ni ‘wabed mariek’ kendo waluw jip ma imiyowa e Ndiko ni ‘walem’ kinde duto.—1 Pet. 4:7.

² Nikech sani giko mar piny marachni okayo machiegni ahinya, ber mondo wapenjre kama: ‘Atimo kinda maromo nade e wuoyo gi Nyasaye e lamo? Be atiyo gi yore mag lamo mopogore opogore, to be alemo pile maok abara? Be ajalemo ne jomoko bende, koso ajalemo mana kuom gik motudore gi dwacha kende? To ang’o momiyo lamo dwarore ahinya mondo chieng’ ayud resruok?’

3. Nitie yore mage mopogore opogore mag lamo?

³ E barua ma jaote Paulo nondiko ne Jo-Efeso, nowuoyo e wi “yore mopogore opogore mag lamo.” (Efe. 6:18, New World Translation) Seche ma wawuoyo gi Jehova e lamo, kinde mang’eny wajakwaye mondo okonywa wayud gik ma wachando kendo okonywa walo chandruoge ma wan-go. Muma wacho ni Jehova en Jal ‘mawinjo kwayo mag ji,’ to nikech oherowa, owinjowa ka wakwaye mondo  okonywa. (Zab. 65:2) Kata kamano, ok onego wakwa mana gik ma wachando kende, to onego waket pachwa e yore mamoko mag lamo. Yorego oriwo pako Jehova, goyone erokamano, kendo lame ka wasaye.

4. Ang’o momiyo owinjore wapak Jehova kinde duto e lamowa?

⁴ Nitie gik mathoth momiyo lamo magwa onego oriw pako Jehova. Kuom ranyisi, wapako Jehova nikech tijene manyiso ‘teko koda duong’’ ma en-go. (Som Zaburi 150:1-6.) E Zaburino, ijiwowa nyadi 13 ni mondo wapak Jehova. Jal moro ma bende nondiko Zaburi nonyiso ni nohero Jehova ahinya kane ower kama: ‘Apakoi ndalo abiriyo odiechieng’ achiel, nikech bucheni ming’ado ochikore tir.’ (Zab. 119:164) Ka kuom adier, owinjore opak Jehova. Donge owinjore wapake “ndalo abiriyo odiechieng’ achiel,” matiende ni kinde duto?

5. Seche ma walemo ka wagoyo erokamano, mano konyowa nade?

⁵ Goyo ne Jehova erokamano bende en yo machielo mar lamo madwarore ahinya. Paulo nojiwo Jokristo ma ne ni Filipi kama: “Kik uparru e wach moro, to e weche duto umi Nyasaye ong’e gik mudwaro, kulemo, kusayo, kendo kugoyone erokamano.” (Fili. 4:6) Nikech wadak e ndalo giko kendo olworwa gi jopiny ‘maok go erokamano,’ dwarore ahinya ni wago ne Jehova erokamano kowuok e chunywa kuom gweth momiyowa. (2 Tim. 3:1, 2) Wadak e piny ma ji onge gi chuny mar goyo erokamano. Omiyo kaok watang’, to wan bende wanyalo chako bedo gi chunyno. Goyo ne Nyasaye erokamano e lamo konyowa mondo wabed joma gik ma gin-go romogi kendo konyowa kik wabed ‘joma ng’ur.’ (Juda 16) E wi mano, ka joma chwo lemo ka gigoyo erokamano, mano jiwo mondegi kod nyithindgi mondo obed gi chuny mar goyo erokamano.

6, 7. Sayo e lamo tiende en ang’o, to wanyalo sayo Jehova e wi weche mage?

⁶ Sayo en yo machielo ma ng’ato wachonego Nyasaye weche duto kaluwore gi kaka owinjo e chunye. Gin ang’o mwanyalo nyiso Jehova ka wasaye? Gin gik motudore gi sand ma wayudo, kata tuwo moro ma nenore kagima dhi negowa. E kinde kaka mago, wanyalo lamo Jehova ka wasaye mondo okonywa. Kata kamano, be mago kende e kinde monego walame Jehova ka wasaye?

⁷ Mondo wayud dwoko mar penjono, we wane ane gima Yesu nowacho e lamo mare e wi nying Nyasaye, e wi Pinyruodhe, kod dwache. (Som Mathayo 6:9, 10.) Pinyni onimo ahinya e gik maricho kendo sirkande mag dhano ok nyal chiwo kata mana gik mochuno e ngima ne raia maggi. Omiyo owinjore ahinya walam mondo nying Wuonwa manie polo obed maler kendo mondo Pinyruodhe otiek loch mar Satan e pinyni. Kindegi bende ema owinjore walamie Jehova ka wasaye mondo dwache otimre e piny kaka timore e polo. Kuom mano wasikuru ka walemo kendo tiyo gi yore duto mag lamo.

8, 9. Ang’o momiyo ok onego warikni ng’ado bura e wi Petro gi jowetene kane nindo oterogi e puoth Gethsemane?

⁸ Kata obedo ni jaote Petro nojiwo Jokristo ni ‘gilem’ kinde duto, en owuon kinde moro ok notimo kamano. Ne en achiel kuom jopuonjre ma ne nindo ka Yesu lemo e puodho mar Gethsemane. Kata mana bang’ ka Yesu nosenyisogi ni gibed ka ‘girito kendo gilem’ maok giweyo,  ok ne gitimo kamano.—Som Mathayo 26:40-45.

⁹ Kapok warikni ng’ado bura maok nikare e wi Petro kaachiel gi joote mamoko, ber mondo wang’e ni ne giol ahinya. Ne gisebedo ka giiko chenro mag Pasaka kendo time e odhiambono. Kae to e odhiambono bende ema Yesu nochakoe Chiemb Odhiambo mar Ruoth, koketo ranyisi ma jopuonjrene ne dhi luwo ka gitimo Rapar mar thone. (1 Kor. 11:23-25) Muma wacho ni “ka ne gisewer, ne giwuok gidhi e got Zeituni,” ma ne bet ochwalore kendo nochuno ni nyaka giluw yore madiny mag Jerusalem. (Math. 26:30, 36) Nyalo bedo ni koro seche noseniang’ mochopo chuny otieno. Kata mana wan bende, dine bed ni wan e puodho mar Gethsemane otienono, samoro dine wanindo. Omiyo Yesu ok nojaro joote ma ne oseolgo. Kar mano nowacho gi muolo niya: “Chuny oyie, to ringruok ema nyap.”

10, 11. (a) En ang’o ma Petro nopuonjore kaluwore gi gima notimorene e Gethsemane? (b) Wach Petrono puonji ang’o?

¹⁰ Petro nopuonjore wach moro e yo malit e otienono kane nindo otere e puoth Gethsemane. Noyudo Yesu osewachonegi kama: “Unuchwanyru uduto kuoma gotienoni.” To Petro nodwoke niya: ‘Kata ji duto nochwanyre kuomi, to an ok anachwanyra ngang’.’ Yesu nodwoko kowacho ni Petro dhi kwede nyadidek. Petro ne odagi wachno mi nodwoko niya: “Kata ka onego atho kodi, to ok nakwedi ngang’.” (Math. 26:31-35) Kata kamano, nokwedo Yesu mana kaka Yesu nosekoro. Kane Petro ofwenyo gima notimo, nowinjo marach ‘moywak malit.’—Luka 22:60-62.

¹¹ Onge kiawa ni Petro nopuonjore kaluwore gi gima notimoreno. Nofwenyo ni ok nonego oket geno kuome owuon. Nenore ni lamo ema nokonyo Petro e wi wachni. En kamano nikech en ema nondiko ni ‘wabed moritore mondo walem’ kinde duto. Be watimo kamano? Be ‘walemo’ kinde duto ka wanyisogo ni waketo geno kuom Jehova? (Zab. 78:7) Bende kik wiwa wil gi siem ma jaote Paulo nochiwo niya: “Ng’ato ma paro ni ochungo, mondo onen kik ogore piny.”—1 Kor 10:12.

12. En ranyisi mane maber ma Nehemia noketonwa?

¹² Par ane Nehemia, jal ma tije ne en miyo Ruodh Persia miluongo ni Artashashta divai chiegni higini 450 kapok  Yesu obiro e piny. Nehemia ketonwa ranyisi maber mar lemo gi chunywa duto. Nosebedo ‘koriyo kech kendo kolemo e nyim Nyasaye’ kuom ndalo moko e wi pek ma Jo-Yahudi ne romogo Jerusalem. (Neh. 1:4) Kane Artashashta openje gimomiyo nokuyo, gikanyono Nehemia ‘nolemo e nyim Nyasach polo.’ (Neh. 2:2-4) Ang’o ma notimore bang’ mano? Jehova nodwoko lamone e yo ma nomiyo joge oyudo konyruok. (Neh. 2:5, 6) Nyaka bed ni mano nojiwo Nehemia ahinya!

13, 14. En ang’o monego watim mondo wasik ka wan gi yie motegno kendo kwedo gik ma Satan nyosogo chunywa?

¹³ Lemo kinde duto mana kaka Nehemia ne timo konyowa wasik ka wan gi yie motegno. Satan ok ng’won kata matin kendo kinde duto omonjowa mana sama tekowa odok chien. Kuom ranyisi, kapo ni wanyagore gi tuwo moro, moriwo nyaka tuwo mar paro (depression), wanyalo chako paro ni seche ma watiyogo e tij lendo tin ahinya maok nyal moro Nyasaye. Jomoko kuomwa nyalo bedo gi chuny machandore kaluwore gi gik maricho ma ne gisekale chon. Satan dwaro ni wanenre kaka joma nono. Otiyo gi paro maok odhi kare kamano mondo onyosgo yiewa. To ka ‘waritore kendo walemo,’ wabiro bedo gi yie motegno. Yie marwa machalo gi okumba biro konyowa mondo wageng’ “aserini makakni mag Ng’a Marachno.”—Efe. 6:16.

¹⁴ Ka ‘waritore kendo walemo,’ tembe ok bi yudowa apoya nono ma wawe lamo Jehova. Sama waromo gi tembe, ber mondo wapar ranyisi mar Nehemia kendo wanyis Nyasaye wachno e lamo. Wanyalo nyagore gi tembe kendo nano mana ka Jehova owuon ema okonyowa.

15. Gin penjo mage monego wapenjre motudore gi lemo ne jomoko?

¹⁵ Yesu nolemo ne Petro ka sayo mondo kik obed gi yie morem. (Luka 22:32) Jakristo miluongo ni Epafra e kinde Jokristo mokwongo noluwo ranyisi mar Yesu kane olemo ne owete ma ne ni Kolosai. Paulo nondiko kama: “Okedonu pile e lamone, mondo uchungi, kulony kendo kuketoru chuth e gigo duto ma Nyasaye dwaro.” (Kol. 4:12) Ber mondo wapenjre kama: ‘Be alemo gi kinda ne owetena e piny mangima? Ajalemo nyadidi ne owete gi nyimine machandore nikech masiche ma jatimore apoya? Ne alemo karang’o mogik ne owete ma nigi migepe mapek e riwruok mar oganda Jehova? Be asebedo ka alemo ne owete gi nyimine ma wan-go e kanyakla makalo e pek moko?’

16. Be lemo ne owete gi nyiminewa en gima konyo? Ler ane.

¹⁶ Ka walemo ne owete gi nyiminewa, mano nyalo konyogi ahinya. (Som 2 Jo Korintho 1:11.) Ok ochuno ni Jehova odwok lamo e wi kwayo moro mana nikech jotichne mang’eny okwayo gino nyadinwoya. Kata kamano, omor neno ka jotichne nyiso gadier ni gidewore ng’ato gi nyawadgi, kendo mano miyo odwoko kwayo maggi. Omiyo onego wakaw mapek ting’ ma wan-go mar lemo ne jomoko. Mana kaka Epafra, onego wanyis ni wahero owetewa gi nyiminewa gadier kuom lemonegi gi kinda. Timo kamano biro miyo wamed bedo mamor nimar “miyo kelo gueth moloyo kawo.”—Tich 20:35.

17, 18. ‘Bedo moritore kendo lemo’ maok wawe biro konyowa nade?

¹⁷ Kane Paulo pok ondiko ni “otieno dwaro rumo, odiechieng’ chiegni,” ne okwongo ondiko niya: “Ung’eyo ndalo, ni koro sa ogik mondo uchiew ua e nindo, nikech koro resruokwa chiegni moloyo ndalono ka ne wadoko jo moyie.” (Rumi 13:11, 12) Piny manyien ma Nyasaye nosingo koro okayo machiegni kendo resruokwa koro chiegni ahinya moloyo kaka waparo. Magi ok e kinde ma winjruokwa gi Nyasaye onego odog chien, kendo kik wayie gik pinyni omawa thuolo monego wawuogo gi Jehova e lamo. Onego ‘wabed moritore kendo walem’ kinde duto. Timo kamano biro miyo ‘wabed jomaler e ngimawa’ ka warito odiechieng’no mar Jehova. (2 Pet. 3:11, 12) Kit ngimawa onego onyis ni wan gi winjruok maber gi Jehova kendo ni wayie ni giko mar pinyni okayo machiegni. Omiyo, wadhiuru nyime ‘lemo maok wawe.’ (1 Thes. 5:17) Waluwuru ranyisi mar Yesu kuom manyo thuolo mar wuoyo gi Jehova e lamo ka wan kar kendwa. Ka wabedo gi thuolo moromo mar wuoyo gi Jehova e lamo, wabiro medo sudo machiegni kode. (Jak. 4:7, 8) To mano biro bedo gweth maber miwuoro!

¹⁸ Muma wacho niya: “E ndalo ma ne Yesu odakgo e pinyni ka dhano, ne olemo kendo sayo Nyasaye koywak malit, kendo pi wang’e nochuer e nyim Jal ma ne nyalo rese e tho. Mi Nyasaye nowinjo ywakne nikech dembruokne.” (Hib. 5:7) Yesu nolamo Nyasaye kasaye kendo nosiko kochung’ motegno nyaka e giko mar ngimane e pinyka. Kuom timo kamano, Jehova noreso Wuode ma nohero e tho kendo miye ngima maok nyal kethore e polo. Wan bende wanyalo makore motegno gi Wuonwa manie polo kata bed ni wabiro romo gi tembe machalo nade e ngimawa. Ka ‘wabedo moritore kendo walemo’ maok wawe, wanyalo bedo gadier ni wabiro yudo mich mar ngima mochwere.