KIMFWA KYA BAMBUTWILE BAMI

Dya mu 1950, bambutwile bami bavilukile mu Itadi baenda mu Kindersley, mu Saskatchewan, mu Kanada. Kitatyi kityetye pa kupita’po na pobavilukile, bashilula kwifunda bubine, ne kino kyetulengeje tusanswe bubine. Mvuluka ponakidi mwanuke nandi nsapula bininge na kyetu kisaka, o mwanda kitatyi kimo nadi nena na mizaulo amba ne “pania mukwashi” ami papo na myaka’tu mwānda!

Bambutwile bami badi balanda; ino nansha nankyo, betushidile kimfwa kiyampe mu mwanda utala kwipāna mu mwingilo wa Yehova. Kimfwa, mu 1963 bapoteje bintu bivule byobadi nabyo pa kusokola lupeto lwa kukatanwa nalo ku kitango kya matanda mu Pasadena, mu Kaliforni, mu États-Unis. Mu 1972 twavilukīle ku kintu kya makilometele 1000 ku Trail mu Kolombi wa mu Beletanye mu Kanada, mwanda wa kukasapwila bantu besamba Kiitadi mu uno mwaba. Tata wami wadi wingidila ku njibo ya muntu umo. Wadi upela twaji twa lupeto mwanda wa kuta mutyima ku mingilo ya ku mushipiditu.

Mfwija’ko pa kimfwa kyetushidile bambutwile betu ami ne bamwanetu basatu. Kimfwa kyabo kyaikele kyalwilo kyami kikomo kya kufundijibwa mu mwingilo wa Yehova, mwine mubadilwa ne ñeni yonemwenine mu būmi ya amba: Shi nkimbe dibajinji Bulopwe, Yehova ukavuija bisakibwa byami.—Mat. 6:33.

NGALWILO YA MWINGILO WA KITATYI KYONSO

Mu 1980, twesonga na Debbie, kaka muyampe wadi na bitungo bya ku mushipiditu. Twasakile kushilula mwingilo wa kitatyi kyonso, o mwanda Debbie washilwile mwingilo wa bupania myeji isatu pa kupita’po na potwalongele butundaile. Batwe pa kulonga mwaka umo mu busongi, twavilukila mu kipwilo kityetye mwadi musakilwa bukwashi, ebiya nami nashilula mwingilo wa bupania.

 Kitatyi kimo twatyumukilwe mutyima ketukimbe’nka ne kukwata butyibi bwa kukajoka. Inoko kumeso kwa kukwata buno butyibi, twasapwidile’mo mutadi wa kipindi. Wesambile netu bya buswe inoko wetulombola patōkelela’mba: “Banwe bene bo bakoleja’byo. Banwe mutanga mutyima enka pa makambakano emutana. Inoko shi mute mutyima pa bintu biyampe bimutana, mukebisokola.” Bine, ano ye madingi otwadi tusakilwa. (Ñim. 141:5) Bukidi bonka twaingidija ano madingi ne kujingulula’mba tutanwanga na bintu bivule biyampe. Bantu bavule mu kipwilo baikele na mutyima wa kwingidila Yehova bininge, muno mubadilwa bankasampe ne boba badi na benē pabo bampikwa kwitabija. Ino yadi ñeni ya mvubu yotwaboile’ko. Twefundile kukimba bintu biyampe ne kwilaija Yehova alemunune mwanda otumona bu mukomo. (Mika 7:7) Penepo twaikala monka na nsangaji, ne bintu byalumbuluka.

Badimu ba ku masomo etu mabajinji a bapania baingidile ne mu matanda a bweni. Pobadi betulombola bifwatulo ne kwisambila pa makambakano ne madyese obemwenine, baningijije’ko mutyima wetu wa kwingila bu mishonele. O mwanda twakwete butyibi bwa kwingila uno mwingilo.

Kufika mu 1984, mwanda wa kufikila pa kino kitungo, twavilukīle mu Québec ntanda mwisambwa Falanse, ku kintu kya makilometele 4000 na mu Kolombi wa mu Beletanye. Kino kyetulombele kwifunda bibidiji ne ludimi lupya. Kikoleja kikwabo kyotwadi twikonda nakyo divule i kukoma kwa misokwe. Kitatyi kimo twadi tukakōkolola bilungu (pommes de terre) mu budimi bwa kidimye umo wetupele lupusa. Debbie wadi wibitēka biyampe kadi mu miswelo mishileshile! Nansha byotwadi tutanwa na makambakano, batwe twadi tulonga bukomo bwa kwiōminina na nsangaji. Kadi twemwenine amba Yehova witutele mutyima.—Ñim. 64:10.

Difuku dimo betwita ku telefone. Betwityile mwanda wa kukengidila ku Betele ya mu Kanada. Inoko twadi badinge kala fomu wa kukafunda Masomo a Ngileade, o mwanda twaikele na malangalanga pa kukengidila ku Betele. Ino twaitabije luno lwito. Batwe pa kufika, twaipangula Tutu Kenneth Little, umo wa mu Komite wa Musambo amba, “Le bisa kwikala namani pa mwanda utala fomu wa kukafunda Masomo a Ngileade otwadingile?” Nandi walondolola’mba, “Kya kulonga kikayukana shi abemwite.”

 Yenga pa kupita’po, ami ne Debbie twaitwa ku Ngileade. Pa kino, twaikele na butyibi bwa kukwata. Tutu Little wetusapwila’mba: “Nansha shi mutonge butongi’ka, difuku dimo mubwanya kukealakanya pa ngala pa butongi bomwatonga. Butyibi bumo kebutabukilepo bukwabo; Yehova ubwanya kwesela bumo nansha bukwabo.” Kupwa twaitabija kukafunda Masomo a Ngileade. Kadi myaka kampanda pa kupita’po, twamwene amba byanenene Tutu Little i bya bine. Twadi tupituluka divule mu bino binenwa mwanda wa kukwasha bantu bakwabo badi na butongi bwa kutonga pa bukata bwa mingilo ibidi ibapebwa mu bulongolodi bwa Yehova.

BŪMI BWA BU MISHONELE

Twadi na nsangaji pa kubadilwa mu baeleve 24 ba mu kalasa ka 83 ka Masomo a Ngileade, mene alongekele mu Kweji wa buná 1987, mu Brooklyn, mu New York. Tutu Ulysses Glass ne Jack Redford bo badi badimu betu babajinji. Myeji itano pa kupwa, twatambula mapolome mu mafuku 6 Kweji 9, 1987. Betutumine kukengidila mu Haiti, pamo na ba John ne Marie Goode.

Tamba mu 1962 bamishonele ba ku Ngileade kebadipo bakitumwa mu Haiti pa mwanda wa kupangwa kobapangilwe’mo. Pa kupwa kwa mayenga asatu na potwatambwile mapolome, betutuma kukengidila mu Haiti mu kipwilo kityetye kya basapudi 35 mu kifuko kya ngulu. Twadi bankasampe ba kubulwa bwino, kadi twadi tushikata batwe bene ku njibo ya bamishonele. Bantu badi balanda kadi bavule kebadipo bayukile kutanga. Mu mafuku mabajinji a mwingilo wetu wa bu mishonele, twekondele’mo  na tuvutakanya twa basivile, bantu balwila bulopwe, bantu bākija mudilo mu mashinda, ne na bimpumpu.

Twaboīle ñeni mivule ku batutu ne bakaka bankanka kadi ba nsangaji ba mu Haiti. Bavule mobadi badi na būmi bukomo, nansha nankyo badi basenswe Yehova ne mwingilo wa busapudi. Kaka umo mununu kadipo uyukile kutanga; ino wadi ukwatyīle bisonekwa 150 ku mutwe. Makambakano otwadi twikonda nao difuku ne difuku adi etupa bukomo bwa kusapula musapu wa Bulopwe amba abo kete ye bukapwija makambakano a bantu. Kyadi kitusangaja bininge kumona bantu botwadi twifunda nabo Bible bashilula kwingila bu bapania ba lonso, bapania ba pa bula, ne bu bakulumpe.

Potwadi mu Haiti, netene na Trevor, nkasampe mishonele wa mu Kipwilo kya Mormon, kadi twesambile nandi misunsa kampanda myanda ya mu Bible. Myaka pa kupita’po wauntumina mukanda. Mu uno mukanda wadi mulembe’mo amba: “Nsa kubatyijibwa ku kitango kīya’ko! Nkimba kujokela mu Haiti mwanda wa kwingila bu pania wa pa bula mu kifuko kya kipwilo kya Mormon monadi ñingila bu mishonele.” Aye pamo ne wandi mukaji, balongele’nka namino mu bula bwa myaka mivule.

MU BULAYA—KUPWA KE MU AFRIKA

Twatuminwe kukengidila mu kipindi kimo kya mu Bulaya mwine mwadi kemupēla kusapula musapu wa Bulopwe. Mu 1992 twafika mu Ljubljana, mu Sloveni, kubwipi na kwatamīne bambutwile bami kumeso kwa bavilukile mu Itadi. Divita dyadi dikidi dinane mu bifuko bya mu Yugoslavi wa kala. Musambo wa mu Vienna, mu Otrishe, pamo ne mabilo a mu Zagreb, mu Kroasi, ne mu Belgrade, mu Serbia, adi atala mwingilo wa mu Yugoslavi wa kala. Ino pano ntanda ne ntanda yadi inenwe kwikala na Betele yayo.

O mwanda twadi tunenwe kwifunda ludimi lukwabo ne bibidiji bikwabo. Bekadi ba kwine’kwa badi banena’mba, “Jezik je težek,” ko kunena’mba “Ludimi i lukomo.” Na bubine lwadi lukomo! Twasangedile kikōkeji kya batutu ne bakaka bene badi betabija bujadiki bwadi buletwa na bulongolodi ne kwimwena muswelo obadi beselwa na Yehova. Kadi twemwenine monka muswelo wadi ujadika  nyeke Yehova bintu na buswe kadi pa kitatyi kifwaninwe. Twefundile ñeni mivule mu bula bwa myaka yotwashikete mu Sloveni, kadi ñeni mivule yotwefundile dibajinji yetukweshe tūminine makambakano muno.

Inoko kudi kushinta kuvule kwadi kwitutengēle kumeso. Mu 2000, twatuminwe kukengidila mu Côte d’Ivoire, Kushika kwa Afrika. Ebiya mu Kweji 11, 2002, pa mwanda wa divita dya basivile, twanyemena mu Siera Leone. Dino divita dyalongele myaka 11 pa kupwa’dyo. Byadi bikomo kutamba mu Côte d’Ivoire kiponka na ponka. Inoko ñeni yotwadi befunde kala yetukweshe tulame nsangaji yetu.

Twatele mutyima pa kwendelela kwa mu uno mwaba ne pa batutu ne bakaka baswedibwe baūminine divita mu bula bwa myaka mivule. Badi balanda, nansha nankyo badi beabila na bakwabo bintu byobadi nabyo. Kaka umo wapele Debbie bisandi. Debbie paadi kapele kwibisela, uno kaka wamusapwila’mba: “Mu bula bwa Divita, banabetu ba mu matanda angi betukwatakenye. Pano ke kyetu kitatyi kya kukwasha.” Ami ne Debbie twi betungile kitungo kya kwiula kimfwa kya bano banabetu.

Mwenda mafuku twajokela mu Côte d’Ivoire, inoko tuvutakanya twadi twenda tuvudila’ko. O mwanda mu Kweji 11, 2004, twaselwa mu amviyo ya basola, twanyema muntu ne muntu na kakivwe ka makilo 10. Bufuku’bwa twalele panshi mu nkambi ya basola ba Franse, ebiya difuku dyalondele’po twaenda mu Suise. Batwe pa kufika ku musambo pa bukata bwa bufuku, banabetu ba mu Komite wa Musambo ne badimu ba ku Masomo a Bufundiji bwa Mingilo pamo ne babo bakaji betupamba bīpa na nsangaji, betupa byakudya bikabe, ne shokola mivule ya mu Suise. Bine, kino kyetutengele bininge.

Twatuminwe kukengidila mu bula bwa kitatyi kityetye mu Ghana, kupwa twajokela mu Côte d’Ivoire papwile divita dya basivile. Kanye ka banabetu ketukweshe mu bino bitatyi bya kunyemakana ne mu mingilo ya mu kitatyi kityetye yotwapēlwe. Ami ne Debbie twanenene amba nansha shi i byendele’mo batutu ne bakaka kwilombola buswe mu bulongolodi bwa Yehova, ketufwaninwepo kumona buno buswe bu bwa mvubu mityetye. Na bubine, enka ne bino bitatyi bya makambakano byaikele bu kipindi kikatampe kya bufundiji mu bwetu būmi.

PA BUKATA BWA KUTUNDUKA

Mu 2006, twatambula mukanda utamba ku kité kya ntanda yonso witulombola’mba tubapebwa mwingilo wa kukengidila pa Bukata bwa Kutunduka. Kadi twadi tunenwe kwikonda monka na bikoleja, na ndimi, ne na bibidiji bipya. Kwadi myanda mivule ya kwifunda mu kino kifuko mwine mwadi tuvutakanya twa politike ne myanda ya bipwilo. Twasenswe ndimi mishileshile yadi mu bipwilo byetu kadi twemwenine bumo bwadi bulupuka ku kulonda bulombodi butamba ku bulongolodi. Twasenswe banabetu mwanda bavule badi bōminina na bukankamane kupangwapangwa kwa ba mu kisaka, bakwabo ba ku masomo, bengidi-nabo, ne balondakani nabo.

Mu 2012 twakatenwe ku kitango kya pa bula mu Tel-Aviv, mu Isalela. Kino kyo kitango kibajinji kulongeka mu kino kifuko kwine kwatenwe bantu bavule tamba mu Pentekosa 33 Y.M. Dino i difuku dyoketukelwapo nansha dimo!

 Mu bula bwa ino myaka yonso, twatuminwe kukapempula matanda mwadi mutūdīlwe mwingilo wetu mikalo. Twadi twenda’mo na mabuku etu, tusapula’mo, ne kutanwa ku bitango bityebitye. Basola belumbile mata badi basāta konsokonso, inoko twadi twiivwana biyampe potwadi tutamba’mo mu bufyafya na basapudi batyetye.

KUJOKELA MU AFRIKA

Mu 2013 twatambula mwingilo mukwabo wa kukengidila ku musambo wa mu Congo Kinshasa, ntanda mikatampe idi na bintu bivule bilumbuluke bya mu bupangi, inoko muyule bulanda ne mavita. Dibajinji twanenene amba, “Tuyukile ntanda ya Afrika; twi beteakanye kwenda’mo.” Inoko kwadi bintu bivule bya kwifunda, nakampata shi kebitulombe kwenda ku bifuko bya nkuja kwampikwa mashinda mayampe. Nansha nankyo, twadi tusokola bintu bivule bya kuta’ko mutyima, pamo bwa kūminina ne nsangaji yadi na banabetu nansha byobadi bekonda na makambakano a misokwe, buswe bobadi basenswe mwingilo wa busapudi, ne bukomo bobadi balonga pa kutanwa ku kupwila ne ku bitango. Twemwenine muswelo wadi wendelela mwingilo wa Bulopwe, mwanda Yehova wadi wiukwatakanya ne kwiwesela. Twi baboile ñeni mivule mu bula bwa myaka ya mu mwingilo wa kitatyi kyonso yotwingile mu ntanda ya Congo, kadi twaikele na balunda bavule baikele pamo bwa kyetu kisaka.

Ku mfulo kwa 2017, twatumwa kukengidila mu Afrika wa Kunshi. Uno i musambo mukatampe otwadi ketwaingidile’mo kashā, enka ne mwingilo wetu wa ku Betele wadi mupya. Kadi kwadi bintu bivule byotwadi tunenwe kwifunda, inoko ñeni yotwefundile mafuku kunyuma yetukweshe. Tusenswe batutu ne bakaka bavule bene ke bōminine mu bula bwa myaka mivule. Kadi kisangaja’po kasha kumona batutu ne bakaka ba mu kisaka kya Betele bengila mu bumo nansha byobadi na nkoba mishileshile ne bibidiji palapala. Kitatyi kivwala bantu ba Yehova bumuntu bupya ne kwingidija misoñanya ya mu Bible, bemwenanga ndoe itamba kudi Yehova.

Mu bula bwa ino myaka yonso’i, ami ne Debbie twi batambule mingilo isangaja, twi befunde kwibidila bibidiji bishileshile, ne kwifunda ndimi mipya. Kebyadipo nyeke bipēla, ino twadi twimwena nyeke buswe bwa ndamatyidile bwa Yehova kupityila ku bulongolodi bwandi ne ku banabetu. (Ñim. 144:2) Tukulupile amba mwingilo wa kitatyi kyonso i mwitukwashe twikale bengidi bayampe ba Yehova.

Mfwija’ko bininge bambutwile bami pa kumfundija; pa kunkwatakanya kunkwatakenye wami mukaji Debbie; ne pa kimfwa kiyampe kidi mu banabetu ba ntanda yonso. Potulangulukila pa bitutengele mu mafuku a kumeso, tusumininwe kuboila ñeni itufundija Mufundiji wetu Mukatakata.