88-تاراۋ
باي كىسى مەن ەلازاردىڭ جاعدايى وزگەردى
-
باي كىسى مەن ەلازار تۋرالى استارلى اڭگىمە
يسا شاكىرتتەرىنە دۇنيە-مۇلىككە قاتىستى جاقسى كەڭەس بەرىپ جاتىر. تىڭداۋشىلارىنىڭ اراسىندا پارىزشىلدار دا بار. ولار اقشاقۇمار بولعاندىقتان، يسانىڭ كەڭەسىنە دەن قويۋلارى كەرەك. الايدا ولار تىڭداماق تۇگىلى، يسانى «مازاق ەتىپ، مۇرىندارىن تىجىرايتتى» (لۇقا 15:2؛ 16:13، 14).
يسا بۇعان ٴمان بەرمەستەن، پارىزشىلدارعا بىلاي دەدى: «سەندەر ادامدار الدىندا ٵدىل بولعانسيسىڭدار، ٴبىراق قۇداي جۇرەكتەرىڭدە نە بارىن بىلەدى. ادامدار جوعارى باعالايتىن نارسە قۇدايدىڭ كوز الدىندا جەركەنىشتى بولىپ تابىلادى» (لۇقا 16:15).
ۇزاق ۋاقىتتان بەرى پارىزشىلداردىڭ جۇرت الدىنداعى مارتەبەسى بيىك بولىپ كەلدى. ٴبىراق ەندى، جاعدايلارى وزگەرىپ، ولار توردەن تۇسەدى. وسى دۇنيەنىڭ بايلىعىنا شالقىپ، ساياسي جانە ٴدىني جاعىنان ىقپالدى بولعان ولار تومەندەتىلەدى. ال قۇدايدى تانىپ-بىلگىسى كەلگەن قاراپايىم جاندار جوعارىلاتىلادى. وسىنداي ۇلكەن وزگەرىستىڭ ورىن الا باستاعانىن يسا اشىق ايتتى.
ول بىلاي دەدى: «جاقياعا دەيىن مۇسا زاڭى مەن پايعامبارلار جازباسى بولعان. ال جاقيانىڭ كەزىنەن باستاپ قۇداي پاتشالىعى تۋرالى ىزگى حابار جاريالانىپ كەلەدى، ٵرى ٵرتۇرلى ادامدار وعان كىرۋگە بارىنشا تىرىسۋدا. مۇسا زاڭىنىڭ كىشكەنە ٴبىر سىزىعى ورىندالماي قالعاننان گورى، اسپان مەن جەردىڭ قۇرىپ جوق بولۋى وڭايىراق» (لۇقا 3:18؛ 16:16، 17). بۇل سوزدەردەن وزگەرىستىڭ بولىپ جاتقانى قالاي كورىنەدى؟
ياھۋدي ٴدىنباسىلارى مۇسا زاڭىن ۇستانىپ ٴجۇرمىز دەپ كوكىرەك كەرەتىن. بىردە يسا ٴبىر زاعيپتىڭ كوزىن اشقاندا، پارىزشىلدار: «ٴبىز مۇسانىڭ شاكىرتىمىز! ٴبىز قۇدايدىڭ مۇسامەن سويلەسكەنىن بىلەمىز»،— دەپ ماقتانعان بولاتىن (جوحان 9:13، 28، 29). مۇسا زاڭىنىڭ ٴبىر ماقساتى كىشىپەيىل ادامداردى ماسىحكە، ياعني يساعا، جەتەلەۋ ەدى. جاقيا سول يسانى «قۇدايدىڭ توقتىسى» دەپ اتادى (جوحان 1:29—34). جاقيانىڭ قىزمەتى باستالعالى كىشىپەيىل ياھۋديلەر، اسىرەسە كەدەي حالىق، «قۇداي پاتشالىعى» تۋرالى حاباردى ەستۋمەن بولدى. بۇل «ىزگى حابار» قۇداي پاتشالىعىنىڭ ازاماتتارى بولىپ، ونىڭ يگىلىگىن كورگىسى كەلەتىندەردىڭ بارىنە ارنالعان ەدى.
مۇسا زاڭىنا كەلسەك، ول ورىندالماي قالعان جوق. زاڭ حالىقتى ماسىحكە اكەلگەندىكتەن، ماقساتىنا جەتىپ، ٶز كۇشىن جوعالتتى. مۇنىڭ ٴبىر دالەلىن قاراستىرايىق. مۇسا زاڭىندا ٴتۇرلى سەبەپپەن اجىراسۋعا رۇقسات بەرىلگەن ەدى. يسا بولسا: «ايەلىن تاستاپ، وزگەگە ۇيلەنگەن اركىم نەكە ادالدىعىن بۇزادى. سونداي-اق كۇيەۋىنەن كەتىپ قالعان ايەلگە ۇيلەنگەن ادام دا نەكە ادالدىعىن بۇزادى»،— دەپ ٴتۇسىندىردى (لۇقا 16:18). مۇنداي سوزدەر ەرەجە ورناتۋعا ادەتتەنگەن پارىزشىلداردى قاتتى ىزالاندىردى.
يسا ٴسوزىن جالعاپ، ورىن الىپ جاتقان وزگەرىستىڭ اۋقىمىن كورسەتەتىن استارلى اڭگىمە ايتىپ بەردى. ونىڭ باستى كەيىپكەرلەرى — دارەجەسى نەمەسە جاعدايى تۇبەگەيلى وزگەرگەن ەكى كىسى. اڭگىمەنى قاراستىرۋ بارىسىندا ادامداردىڭ الدىندا مارتەبەسى بيىك پارىزشىلداردىڭ دا تىڭداپ تۇرعانىن ەستە ۇستايىق.
«ٴبىر باي ادام كۇلگىن ٴتۇستى قىمبات كيىم كيىپ، كۇن سايىن كوڭىل كوتەرىپ، شالقىپ ٶمىر كەشىپتى. ونىڭ قاقپاسىنىڭ الدىنا جۇرت ٷستى-باسىن جارا باسقان ەلازار ەسىمدى ٴبىر قايىرشىنى اكەلەتىن. ول بايدىڭ داستارقانىنان تۇسكەن قالدىقتاردى جەپ تويسام دەپ اڭسايتىن. ٴتىپتى يتتەر كەلىپ، جارالارىن جالاپ كەتەتىن» (لۇقا 16:19—21).
پارىزشىلدار اقشاقۇمار بولعاندىقتان، يسانىڭ «باي كىسى» دەپ كىمگە مەڭزەگەنىن انىقتاۋ قيىن ەمەس. ۇلدە مەن بۇلدەگە ورانىپ، كۇلگىن جانە اپپاق زىعىر كيىم كيەتىن بايعا ياھۋدي ٴدىنباسىلارى ۇقسايدى. ويتكەنى ولار، دۇنيە-مۇلكى از-كوپ بولسىن، ٴتۇرلى ارتىقشىلىقتار مەن مۇمكىندىكتەرگە باي ەدى. راسىندا دا، باي كىسىنىڭ پاتشا كيەتىن كۇلگىن كيىمى ٴدىنباسىلارىنىڭ مارتەبەلى دارەجەلەرىن، ال اپپاق زىعىر كيىمى ٶز كوزدەرىندە ٵدىل بولعاندارىن بەينەلەدى (دانيال 5:7).
ياھۋديلەردىڭ باي ٵرى مەنمەن ٴدىنباسىلارى كەدەي دە قاراپايىم حالىققا قالاي قارادى؟ ولاردى زاڭدى بىلمەيتىن، بىلۋگە دە تۇرمايتىن «ام-حاارەس»، ياعني «جەر ادامدارى» دەپ تومەندەتتى (جوحان 7:49). بۇل جاعداي «بايدىڭ داستارقانىنان تۇسكەن قالدىقتاردى جەپ تويسام دەپ اڭسايتىن» ەلازار ەسىمدى قايىرشىنىڭ جاعدايىنا قاتتى ۇقسايدى. ەلازار ٷستى-باسىن جارا باسقان بەيشارا بولعانىنداي، قاراپايىم حالىق تا قۇدايعا ۇنامسىز دەپ قاراستىرىلعان بەيشارا ەدى.
حالىق ۇزاق ۋاقىتتان بەرى وسىنداي مۇشكىل جاعدايدا بولاتىن. ال ەندى، يسانىڭ سوزىنە ساي، باي كىسى مەن ەلازارعا تەڭەلگەن ەكى توپتاعى ادامداردىڭ جاعدايى وزگەرەتىن كەز كەلگەن ەدى.
باي كىسى مەن ەلازاردىڭ جاعدايىنىڭ وزگەرۋى
يسا ۇلكەن وزگەرىستى بىلاي سۋرەتتەدى: «ٴبىر كۇنى قايىرشى قايتىس بولىپ، پەرىشتەلەر ونى ىبىرايىمنىڭ قاسىنا الىپ بارادى. باي دا ٶلىپ، جەرلەنەدى. كوردە جاتىپ قينالعان ول باسىن كوتەرىپ قاراعاندا، الىستا تۇرعان ىبىرايىم مەن ونىڭ قاسىنداعى ەلازاردى كورەدى» (لۇقا 16:22، 23).
يسانىڭ تىڭداۋشىلارى ىبىرايىمنىڭ باياعى زاماندا قايتىس بولىپ، كوردە جاتقانىن بىلەتىن. كوردە ەشكىمنىڭ كورە دە، سويلەي دە المايتىنى كيەلى جازبالاردا انىق ايتىلعان (ۋاعىزداۋشى 9:5، 10). ەندەشە، ٴدىنباسىلارى يسانىڭ استارلى اڭگىمەسىنىڭ ٴمانىن ٴتۇسىندى مە ەكەن؟ ونىڭ قاراپايىم ادامدار مەن اقشاقۇمار جەتەكشىلەرگە قانداي قاتىسى بار؟
يسا الگىندە عانا وزگەرىسكە نۇسقاپ: «جاقياعا دەيىن مۇسا زاڭى مەن پايعامبارلار جازباسى بولعان. ال جاقيانىڭ كەزىنەن باستاپ قۇداي پاتشالىعى تۋرالى ىزگى حابار جاريالانىپ كەلەدى»،— دەگەن ەدى. دەمەك، جاقيا مەن يسا ٴماسىحتىڭ ۋاعىزى، بىلايشا ايتقاندا، ەلازار مەن باي كىسىنىڭ ولگەننەن كەيىنگى قۇداي الدىنداعى دارەجەلەرىنىڭ وزگەرۋىنە سەبەپ بولدى.
ناقتىراق ايتقاندا، كىشىپەيىل نە كەدەي ادامدار ۇزاق ۋاقىت بويى رۋحاني اس-سۋعا جارىماي كەلگەن. الايدا ولار جاقيانىڭ، سوسىن يسانىڭ ۋاعىزداعان پاتشالىق تۋرالى حابارىن قابىلداپ، جاعدايلارى وزگەردى. بۇرىن ولار ٴدىنباسىلارىنىڭ «داستارقانىنان تۇسكەن قالدىقتارمەن» ولمەستىڭ كۇيىن كەشسە، ەندى، كيەلى جازبالارداعى قۇندى شىندىقتاردى، يسا تۇسىندىرگەن كەرەمەت جايتتاردى ەستىپ، رۋحاني اس-سۋعا توياتىن بولدى. وسىلايشا ولار ەحوبا قۇدايعا ۇنامدى دارەجەگە كوتەرىلگەندەي بولدى.
ال باقۋاتتى دا ىقپالدى ٴدىنباسىلارى بولسا جاقيانىڭ، سوسىن يسانىڭ بۇكىل ەلگە جاريالاعان پاتشالىق تۋرالى حابارىنا قۇلاق اسپادى (ماتاي 3:1، 2؛ 4:17). بۇل حابار قۇدايدىڭ سوتىنا نۇسقايتىندىقتان، ولاردى ىزالاندىردى، بىلايشا ايتقاندا، وت سەكىلدى قيناپ، ازاپقا سالدى (ماتاي 3:7—12). يسا مەن ونىڭ شاكىرتتەرى قۇداي حابارىن جاريالاۋ قارقىنىن باسەڭدەتسە، ٴدىنباسىلارى جەڭىلدىك سەزىنەر ەدى. ويتكەنى سولاردى بەينەلەگەن باي كىسى: «ىبىرايىم اتا، ماعان راقىم ەتىپ، ەلازاردى جىبەرە كورىڭىز. ول بارماعىنىڭ ۇشىن سۋعا مالىپ الىپ، ٴتىلىمدى سالقىنداتسىنشى. مىنا جالىنداعان وتتا قاتتى قينالىپ جاتىرمىن»،— دەپ جالىندى (لۇقا 16:24).
بىراق ٴدىنباسىلارىنا مۇنداي جەڭىلدىك بەرىلمەدى. سەبەبى ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى ەشقاشان وزگەرمەيتىنىن كورسەتتى. قالاي؟ يسانى ٴماسىح ٵرى پاتشا رەتىندە قابىلداۋعا كومەكتەسەتىن مۇسا مەن وزگە پايعامبارلاردىڭ جازبالارىنا قۇلاق اسپادى (لۇقا 16:29، 31؛ عالاتتىقتارعا 3:24). ولار ەش كىشىرەيمەدى جانە يسانى قابىل العان ٵرى قۇدايدىڭ ىقىلاسىنا بولەنگەن كەدەي ادامدارعا ەلىكتەمەدى. ٴدىنباسىلارىنىڭ قالاۋىن ورىنداۋ ٷشىن نەمەسە ازابىن جەڭىلدەتۋ ٷشىن، يسانىڭ شاكىرتتەرى ۋاعىز ٸسىن باسەڭدەتە المايتىن. ەكى توپتىڭ كەيىنگى جاعدايىن يسا «ىبىرايىم اتانىڭ» سوزىمەن ٴتۇسىندىردى.
«بالام،— دەدى ىبىرايىم اتا، — ەسىڭە الشى، سەن ٶمىردىڭ بار يگىلىگىن كوردىڭ، ال ەلازار بار ازابىن تارتىپ ٶتتى. ەندى ول مۇندا جۇبانىش تاپسا، سەن قينالىپ جاتىرسىڭ. ونىڭ ۇستىنە، سەندەر مەن ٴبىزدىڭ ارامىزعا تەرەڭ شىڭىراۋ ورناتىلعان. بۇل جەردەن سەندەرگە بارعىسى كەلگەندەر وتە المايدى، ار جاقتان دا بىزگە ٶتىپ كەلە المايدى» (لۇقا 16:25، 26).
مۇنداي وزگەرىستىڭ بولعانى ادىلدىكتىڭ ورناعانى ەمەس پە؟! وسىلايشا كوكىرەك كوتەرەتىن ٴدىنباسىلارىنىڭ جانە يسانىڭ مويىنتۇرىعىن الىپ، جاندارى سەرگىگەن ٵرى رۋحاني اس-سۋعا تويىنعان بەيشارالار مەن مومىنداردىڭ جاعدايى تۇبەگەيلى وزگەردى (ماتاي 11:28—30). بۇل بىرنەشە ايدان سوڭ، زاڭ كەلىسىمى كۇشىن جوعالتىپ، جاڭا كەلىسىم جاسالعاندا، بۇرىنعىدان دا ايقىن بولا تۇسپەك (ەرەميا 31:31—33؛ قولوستىقتارعا 2:14؛ ەۆرەيلەرگە 8:7—13). ب.ز. 33-جىلىنىڭ ەلۋىنشى كۇن مەيرامىندا قۇدايدىڭ كيەلى رۋحى توگىلگەن كۇنى، قۇدايدىڭ ىقىلاسىنا پارىزشىلدار مەن ولاردىڭ ٴدىني وداعى ەمەس، يسانىڭ شاكىرتتەرى يە بولعانى دالەلدەندى.
