1, 2. (a) Sambu na nki baleke yina kele Bakristu ke na nunga bitumba yina bo ke nwana ti Satana mpi bademo? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.) (b) Inki beto ta tadila na disolo yai?

NTUMWA POLO fwanisaka Bakristu ti basoda. Beto ke nwanaka bitumba mpi beto kele ti bambeni. Beto ke nwanaka ve ti bantu kansi ti Satana mpi bademo. Bo me yantikaka kunwana banda ntama mpi bo kele ngolo na bitumba. Yo yina beto lenda yindula nde beto ta nunga bo ve, mingi-mingi kana beto kele baleke. Keti baleke lenda nunga bambeni yai ya ngolo? Ee, bo lenda nunga, nkutu baleke ke na nunga. Sambu na nki? Sambu Yehowa ke pesaka bo ngolo. Diaka, bonso basoda ya me baka formasio mbote, bo ke lwataka “binwaninu yonso yina Nzambi ke pesaka” sambu bo kudibongisa sambu na bitumba.—Tanga Baefezo 6:10-12.

² Ntangu Polo sadilaka mbandu yina, ziku yandi yindulaka binwaninu ya bitumba yina basoda ya Roma vandaka kulwata. (Bisalu 28:16) Na disolo yai, beto ta tubila mingi binwaninu yango. Beto ta tadila mpi mambu yina baleke ya nkaka ke tubaka na yina me tala bampasi mpi mambote ya kulwata konso kitini ya kinwaninu na beto ya kimpeve.

3, 4. Inki mutindu kieleka ya Biblia me fwanana ti mukaba ya basoda ya Roma?

³ Tanga Baefezo 6:14. Mukaba ya basoda ya Roma vandaka ti kibende yina vandaka kutanina divumu na bo mpi kusimbisa kitaninu-ntulu ya bibende yina vandaka kilo. Mikaba ya nkaka vandaka mpi ti bima yina vandaka kusadisa basoda na kukotisa bambele ya bitumba. Soda yina me lwata mbote mukaba na yandi vandaka kudiwa na lutaninu ntangu yandi ke kwenda na bitumba.

⁴ Bonso mukaba, bakieleka ya beto ke longukaka na Biblia ke taninaka beto na malongi ya luvunu. (Yoane 8:31, 32; 1 Yoane 4:1) Kana beto ke landa kuzola bakieleka ya Biblia yina beto ke longukaka, yo ta sadisa beto na kuzitisa bansiku ya Nzambi, disongidila kulwata “kitaninu-ntulu.” (Nkunga 111:7, 8; 1 Yoane 5:3) Diaka, kana beto ke bakisa mbote bakieleka yango, yo ta sadisaka beto na kutelamina bambeni na beto.—1 Piere 3:15.

5. Sambu na nki beto fwete tuba ntangu yonso kieleka?

⁵ Sambu bakieleka ya Ndinga ya Nzambi ke vandaka mfunu sambu na beto, beto ke lemfukaka na malongi ya Biblia mpi ke tubaka kieleka ntangu yonso. Luvunu kele na kati ya mitambu ya ngolo yina Satana ke sadilaka. Luvunu ke yangisaka muntu ya ke tuba yo mpi muntu ya ke kwikila na yo. (Yoane 8:44) Yo yina ata beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto ke salaka bikesa ya kutuba ve luvunu. (Baefezo 4:25) Kusala yo lenda vanda mpasi. Abigail, yina kele ti bamvula 18 ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka kutuba kieleka lenda monana bonso nde yo kele mfunu ve, mingi-mingi ntangu kutuba luvunu lenda gulusa nge na diambu mosi ya mpasi.” Ebuna sambu na nki Abigail ke salaka bikesa ya kutuba kieleka? Yandi ke tuba nde: “Ntangu mono ke tubaka masonga, mono ke vandaka ti kansansa ya mbote na meso ya Yehowa. Diaka, bibuti mpi banduku na mono ke tudilaka mono ntima.” Victoria, yina kele ti bamvula 23 ke tuba nde: “Kana nge ke tuba masonga mpi ke nwanina balukwikilu na nge, bantu lenda bangika nge. Ata mpidina, yo ta natila nge mambote mingi, mu mbandu, bantu ta tudilaka nge ntima, nge ta kuma nduku ya Yehowa mpi bantu yina ke zolaka nge ta kuma kuzitisa nge.” Keti nge me bakisa mfunu ya kulwata ntangu yonso ‘mukaba ya kieleka’?

6, 7. Sambu na nki lunungu me fwanana ti kitaninu-ntulu?

⁶ Mbala mingi, bo vandaka kusala kitaninu-ntulu ya basoda ya Roma ti bibende ya arza yina vandaka kuziunga ntulu na bo. Sambu yo kangama mbote na nitu, bo vandaka kukangisa bibende yina ya Arza ti bansinga ya kwire. Mapeka na bo vandaka ya kufika ti bibende mingi ya arza yina vandaka mpi ya kukanga ti bansinga ya kwire. Ya kieleka, kitaninu-ntulu vandaka kukanga bo nzila ya kunikana mingi mpi yo lombaka nde bo tala mbala na mbala kana bibende yina bo me lwata me kanga bo mbote na nitu. Kansi kitaninu-ntulu vandaka kutanina bantima ti bitini ya nkaka ya nitu na bo sambu mbele ya bitumba to tolo-tolo kukota bo ve na nitu.

⁷ Bansiku ya lunungu ya Yehowa yina ke taninaka “ntima” na beto to kimuntu na beto ya kati me fwanana ti kitaninu-ntulu. (Bingana 4:23) Soda lendaka ve kupesa kitaninu-ntulu na yandi ya kibende mpi kubaka ya muntu ya nkaka yina bo me sala ti kibende ya mpamba-mpamba. Mutindu mosi, beto lenda yambula ve bansiku ya Yehowa ya mbote mpi kuyindula nde bangindu na beto kele mbote. Mayele na beto me fwana ve na kutanina bantima na beto. (Bingana 3:5, 6) Yo yina, beto fwete tala mbala na mbala kana “kitaninu-ntulu” na beto ke landa kutanina bantima na beto.

8. Sambu na nki beto fwete lemfuka na bansiku ya Yehowa?

⁸ Keti bantangu ya nkaka nge ke yindulaka nde bansiku ya Yehowa ke katulaka kimpwanza na nge to ke kangaka nge nzila ya kusala mambu  yina nge ke zola? Daniele yina kele ti bamvula 21 ke tuba nde: “Balongi mpi banduku ya nzo-nkanda ke vwezaka mono sambu mono ke zitisaka bansiku ya Biblia. Na ntangu mosi buna, mono vandaka diaka ve na kiese mpi mono vandaka kudiyangisa na mabanza.” Kansi bubu yai, nki mutindu Daniele ke kudiwaka? Yandi ke tuba nde: “Nsuka-nsuka mono monaka mfunu ya kuzitisa bansiku ya Yehowa. ‘Banduku’ na mono ya nkaka kumaka kunwa bima yina ke lawusaka, bankaka yambulaka nzo-nkanda. Yo vandaka mpasi na kumona mutindu luzingu na bo bebaka. Yehowa ke taninaka beto kibeni.” Mpangi-nkento Madison yina kele ti bamvula 15 ke tuba nde: “Kukangama na bansiku ya Yehowa mpi kusala ve mambu yina banduku ke monaka nde yo kele mbote ke vandilaka mono mpasi.” Kansi, nki ke sadisaka yandi? Yandi ke tuba nde: “Mono ke yibukaka nde mono ke nataka zina ya Yehowa mpi Satana ke sadilaka mpukumuna yina kaka sambu na kumeka mono. Ntangu mono ke nungaka yo, mono ke kudiwaka mbote.”

9-11. (a) Inki kele basapatu ya kifwani yina Bakristu fwete lwata? (b) Inki lenda sadisa beto na kudiwa mbote ntangu beto ke samuna?

⁹ Tanga Baefezo 6:15. Basoda ya Roma lendaka ve kukwenda na bitumba kukonda basapatu. Bo vandaka kusala basapatu yango ti bimpusu tatu ya kwire, yo vandaka kibeni ngolo. Basapatu yango vandaka mbote mpi yo vandaka kusadisa basoda na kutambula mbote sambu bo bwa ve.

¹⁰ Bonso basapatu yina vandaka kusadisa basoda ya Roma na kununga bitumba, basapatu ya kifwani ke sadisaka beto na “kuzabisa nsangu ya mbote ya ngemba.” (Yezaya 52:7; Baroma 10:15) Ata mpidina, yo ke lombaka kikesa mingi sambu na kusamuna. Mpangi Bo, yina kele na bamvula 20 ke tuba nde: “Mono vandaka kuwa boma na kuta kimbangi na banduku na mono ya nzo-nkanda. Mono vandaka kuyindula nde mono ta kuka ve. Bubu yai, mono ke zabaka ve kikuma yina vandaka kupusa mono na kuwa nsoni. Ntangu yai, mono ke vandaka na kiese ya kuta kimbangi na banduku na mono.”

¹¹ Baleke mingi ya Bakristu ke tubaka nde bo ke vandaka na kiese mingi ya kusamuna kana bo ke kudibongisa mbote. Inki nge fwete sala sambu na kudibongisa mbote? Julia, yina kele ti bamvula 16 ke tuba nde: “Mono ke tulaka mikanda na saki na mono ya nzo-nkanda mpi ke widikilaka na dikebi yonso mabanza mpi balukwikilu ya bana ya nzo-nkanda na beto. Mpidina, mono lenda yindula mambu yina ta sadisa bo. Kana mono me kudibongisa, mono lenda zabisa bo mambu yina ta sadisa konso muntu.” Makenzie, yina kele ti bamvula 23 ke tuba nde: “Kana nge kele mawete mpi ke widikila banduku na nge na dikebi yonso, yo ta sadisa nge na kuzaba mambu yina ke yangisaka bo. Mono ke tangaka mikanda na beto yonso yina ke tubilaka baleke. Yo ke sadisaka mono na kuzabisa banduku na mono mambu yina kele na Biblia to na jw.org yina lenda sadisa bo.” Kudibongisa mbote na ntwala ya kusamuna kele bonso kulwata “basapatu” yina me lunga nge mbote.

12, 13. Inki kele ‘batolo-tolo ya tiya’ ya Satana?

¹² Tanga Baefezo 6:16. Basoda ya Roma vandaka ti kitaninu mosi ya nene na maboko. Yo vandaka kufika bo banda na mapeka tii na mabolongo mpi yo vandaka kutanina bo na mbele ya bitumba, na makonga mpi na batolo-tolo.

¹³ Inki kele ‘batolo-tolo ya tiya’ yina Satana lenda losila nge? Ziku yandi lenda tuba mambu ya luvunu sambu na Yehowa. Satana ke zolaka kumonisa nge nde Yehowa ke zolaka nge ve mpi nde ata muntu mosi ve ke kudibanzaka sambu na nge. Ida, yina kele ti bamvula 19 ke tuba nde: “Mbala mingi mono vandaka kuyindula nde Yehowa kele ve pene-pene na mono mpi nde yandi ke zolaka ve kukuma Nduku na  mono.” Inki yandi ke salaka ntangu yandi ke yindulaka mutindu yina? Yandi ke yika nde: “Balukutakanu ke kumisaka ngolo lukwikilu na mono. Mono vandaka kupesa ve mvutu na balukutakanu sambu mono vandaka kuyindula nde ata muntu mosi ve ta tula dikebi na mambu yina mono ta tuba. Kansi bubu yai, mono ke yidikaka balukutakanu mpi ke salaka ngolo na kupesa mvutu mbala zole to tatu. Yo kele mpasi, kansi mono ke vandaka na kiese ntangu mono ke pesaka bamvutu. Bampangi ke pesaka mono kikesa mpenza. Na nima ya konso lukutakanu, mono ke bakisaka kibeni nde Yehowa ke zolaka mono.”

14. Mbandu ya Ida ke longa beto nki?

¹⁴ Nda ti nene ya kitaninu ya soda ke vandaka ntangu yonso kiteso mosi. Kansi mbandu ya Ida ke monisa nde yo kele ve mutindu mosi ti lukwikilu na beto. Lukwikilu na beto lenda yela to yo lenda kita, yo lenda kuma ngolo to yo lenda lemba. Yo ke tadila konso muntu na kati na beto. (Matayo 14:31; 2 Batesalonika 1:3) Sambu ‘kitaninu ya lukwikilu’ kutanina beto, beto fwete landa kuyedisa yo mpi kukumisa yo ngolo.

15, 16. Inki mutindu kivuvu na beto kele bonso mpu?

¹⁵ Tanga Baefezo 6:17. Basoda ya Roma vandaka kulwata mpu sambu na kutanina ntu, nkingu mpi luse na bo. Bantangu ya nkaka mpu vandaka ti kima ya kusimbila yina vandaka kusadisa bo na kusimba yo na maboko.

¹⁶ Mutindu mpu vandaka kutanina butomfu ya basoda, “kivuvu ya luguluku” ke taninaka mabanza na beto. (1 Batesalonika 5:8; Bingana 3:21) Kivuvu ke sadisaka beto na kutula dikebi na balusilu ya Nzambi mpi na kulemba  ve ntangu beto ke kutana ti bampasi. (Nkunga 27:1, 14; Bisalu 24:15) Kansi, kana beto ke zola nde kivuvu kutanina beto, yo fwete vanda diambu ya kieleka sambu na beto. Beto fwete lwata “mpu” na ntu kansi ve kusimba yo na maboko.

17, 18. (a) Inki mutindu Satana lenda pusa beto na kukatula mpu na beto? (b) Inki mutindu beto lenda monisa nde beto me kangamaka ve na mutambu ya Satana?

¹⁷ Inki mutindu Satana lenda pusa beto na kukatula mpu na beto? Yindula mutindu yandi sosaka kumeka Yezu. Satana zabaka nde Yezu ta yala bantu. Kansi ntete, yandi fwete mona mpasi mpi kufwa. Na nima, yandi fwete vingila ntangu yina Yehowa me tulaka sambu yandi kuma Ntotila. Yo yina, Satana pesaka yandi dibaku ya kuyala na ntwala ya ntangu yina Yehowa tulaka. Satana silaka nde kana Yezu kusambila yandi, Yezu ta kuma na mbala mosi mfumu ya nsi-ntoto. (Luka 4:5-7) Satana ke zabaka mpi nde Yehowa me silaka beto mambu ya kitoko na nsi-ntoto ya mpa. Kansi beto fwete vingila tii ntangu lusilu yina ta lungana. Ata mpidina beto lenda kutana ti mambu mingi ya mpasi ntangu beto ke vingila balusilu yango. Yo yina Satana ke zolaka kupesa beto dibaku ya kuzinga mbote ntangu yai. Yandi ke zolaka nde beto tula mambote na beto na kisika ya ntete mpi Kimfumu ya Nzambi na kisika ya zole.—Matayo 6:31-33.

¹⁸ Baleke mingi ya Bakristu ke kangamaka ve na mutambu ya Satana. Mu mbandu, Kiana, yina kele ti bamvula 20 ke tuba nde: “Mono me zaba nde Kimfumu ya Nzambi mpamba lenda manisa bampasi na beto.” Inki mutindu kivuvu ya Kiana ke sadisaka yandi na kuvanda ti mabanza ya mbote mpi kusadila luzingu na yandi na mutindu ya mbote? Yo ke sadisaka yandi na kuvila ve nde mambu ya nsi-ntoto yai kele sambu na ntangu fioti. Na kisika ya kudipesa mingi na bisalu ya nsi-ntoto yai, Kiana ke sadilaka ntangu mpi ngolo na yandi na kisalu ya Yehowa.

19, 20. Inki lenda sadisa beto na kukuma ti mayele mingi ya kusadila Ndinga ya Nzambi?

¹⁹ Basoda ya Roma vandaka kusadila mbele ya bitumba yina nda na yo vandaka kiteso ya basantimetre 50. Basoda yango zabaka kusadila mbote bambele na bo sambu bo vandaka kusala bangalasisi ti yo konso kilumbu.

²⁰ Ntumwa Polo fwanisaka Ndinga ya Nzambi ti mbele ya bitumba. Yehowa me pesaka beto yo. Kansi, beto fwete longuka na kusadila yo mbote-mbote sambu na kunwanina balukwikilu na beto mpi sambu yo soba mabanza na beto. (2 Bakorinto 10:4, 5; 2 Timoteo 2:15) Inki mutindu nge lenda tomisa mayele na nge? Sebastian, yina kele ti bamvula 21 ke tuba nde: “Ntangu mono ke tangaka Biblia, mono ke sonikaka verse mosi ya konso kapu. Mono me salaka lisiti ya baverse yina mono ke zolaka mingi.” Yo ke sadisaka yandi na kubakisa mbote mabanza ya Yehowa. Daniel ke tuba nde: “Ntangu mono ke tangaka Biblia, mono ke ponaka baverse yina lenda sadisa bantu yina mono ta solula ti bo na kisalu ya kusamuna. Mono me bakisaka nde bantu ke sepelaka mingi ntangu bo ke monaka nde mono ke zolaka mambu ya Biblia mingi mpi ke salaka yonso sambu na kusadisa bo.”

21. Sambu na nki beto fwete wa ve Satana ti bademo boma?

²¹ Bambandu ya baleke ya beto me longuka na disolo yai, me sadisa beto na kubakisa nde beto fwete wa ve Satana ti bademo boma. Ya kieleka bo kele ngolo, kansi Yehowa kele ngolo mingi kuluta. Bo ta zinga ve kimakulu. Bo ta kanga Satana ti bademo na yandi sambu bo kusa diaka ve bantu na nsungi ya Bamvula Funda ya Luyalu ya Kristu mpi na nima bo ta fwa Satana ti bademo. (Kusonga 20:1-3, 7-10) Beto me zaba mbeni na beto, lukanu na yandi mpi mitambu yina yandi ke sadilaka. Ti lusadisu ya Yehowa, beto lenda telamina Diabulu!