Mũthyanĩ wa myaka ya 1950, asyai makwa nĩmaumie nthĩ ya Italy mathamĩĩa taoninĩ ya Kindersley, ĩla yĩ kĩsionĩ kya Saskatchewan, nthĩ ya Canada. Ĩvinda ĩkuvĩ ĩtina wa ũu, nĩmeemanyĩisye ũwʼo na watwʼĩka ũndũ ũla wa vata thayũnĩ witũ. Nĩnĩlilikanaa nĩ mũnini ũndũ twatũmĩaa masaa maingĩ ũtavanyʼanĩ, na kwoou mavinda amwe ndivũa ngũĩ naasya kana nambĩĩie “ũvainia mũtetheesya” nĩ na myaka nyanya.

O na kau asyai makwa maĩ ngya, nĩmatwiĩie ngelekanyʼo nzeo ya kwĩyĩima syĩndũ imwe kwondũ wa Yeova. Kwa ngelekanyʼo, twĩ 1963, nĩmathooisye syĩndũ mbingĩ nĩ kana makwate mbesa sya kũthi ũmbanonĩ mũnene wa nthĩ mbingĩ ũla waĩ taoninĩ ya Pasadena, California, Amelika. Na twĩ 1972, nĩtwathamĩĩe taoninĩ ya Trail, British Columbia, Canada, ĩla yĩ ũasa wa ta kĩlomita 1,000 (maili ta 620) kuma kwitũ, nĩ kana tũkatetheesye kũtavanyʼa kĩsionĩ kĩneenawa kĩthyomo kya Italian. Tata athũkũmaa wĩa wa kũthambya na kũsũvĩa nduka nene ya kũthoosya mboka. Nĩwaleaa kwambatwʼa kĩvĩla wĩanĩ nĩ kana avĩtye mbee maũndũ ma kĩ-veva.

Nĩndũngaa mũvea nũndũ wa ngelekanyʼo ĩla asyai makwa matwiĩie nĩ na ala angĩ atatũ tũsyaanĩwʼe. Ngelekanyʼo yoo nĩyamanyĩisye kũvĩtasya ũthũkũmi wa Yeova mbee thayũnĩ wakwa. Nĩmamanyĩisye ũndũ ndakolwa nĩwʼo thayũnĩ wakwa wʼonthe; nawʼo nĩ kana navĩtya mbee Ũsumbĩ, Yeova akeanĩasya mavata makwa.—Mt. 6:33.

Twĩ 1980, nĩnatwaie mwĩĩtu-a-asa mwanake mũno wĩtawa Debbie, na nĩwatwʼĩte kũmũthũkũma Yeova. Nĩtwendaa kũlika ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe, na kwoou Debbie nĩwoosie ũvainia myei ĩtatũ ĩtina wa twatwaana. Mwaka ũmwe ĩtina wa kũtwaana, nĩtwathamĩĩie kakundinĩ kanini kaĩ na vata mũnene wa atavanyʼa, na o nakwa nĩnatwʼĩkie vainia.

 Ĩtina wa ĩvinda, nĩtwakwie ngoo na twatwʼa kuma kũu. Ĩndĩ tũtanauma nĩtwaneenie na mũsyaĩĩsya wa mũthyũlũlũko. Atũtavisye ũũ o nesa ĩndĩ ate kũvithanyʼa kĩndũ: “Ninywʼĩ mwĩyongeleele thĩna. Thĩna wenyu nĩ kũtinda mũtũngĩte kĩlĩko mawetunĩ ala mwĩ namo. Vandũ va ũu, mwĩona ata mũkasisya o maũndũ ala maseo nũndũ mũilea kũmona?” Ũsu nowʼo ũtao ũla twendaa. (Sav. 141:5) Nĩtwaũatĩĩie na ĩtina wa ĩvinda ĩnini, nĩtweethĩie kana vaĩ maũndũ maingĩ maseo. Andũ kauta kĩkundinĩ kĩu nĩmendaa kwongelanga ũthũkũmi woo, na amwe katĩ woo maĩ andũ ma mũika ala matwaanĩte na andũ mate Ngũsĩ. Yĩu yaĩ ĩsomo ya vata vyũ kwitũ. Nĩtweemanyĩisye kũsiasya maũndũ ala maseo na tũyeteela Yeova alũnge maũndũ ala mekwoneka me momũ. (Mika 7:7) Nũndũ wa ũu, nĩtweethĩiwe na ũtanu ĩngĩ na maũndũ maĩlanga.

Alimũ ala matũsomethisye sukulu yitũ ya mbee ya mavainia maĩ matũmĩtwe nthĩ ingĩ. Twĩ sukulunĩ ĩsu nĩmatwonasya visa, na makaneenea mawetu ala mamakwatĩte me kũu. Kĩu nĩkyatumie twĩthĩwa na wendi wa kũtwʼĩka amisonalĩ. Na kwoou nĩtwatwie kwĩthĩwa na mũvango wa kũtwʼĩka amisonalĩ.

Nĩ kana twĩanĩsye mũvango ũsu, twĩ 1984 nĩtwathamĩĩie kĩsionĩ kĩtawa Quebec kĩneenawa kĩthyomo kya French, kĩla kyaĩ mbee wa kĩlomita 4,000 (maili 2,485) kuma British Columbia. Twĩ kũũ yaĩ no nginya twĩmanyĩsye kĩthyomo kyeũ na kĩthĩo kyeũ. Thĩna ũngĩ watũkwataa kaingĩ nĩ kwĩthĩwa tũte na mbesa ianĩtye. Ve ĩvinda yĩmwe weethĩie kĩla twaĩ tũtonya kũya no maluu ala twakolanasya mũũndanĩ wa mũĩmi mũna. Na Debbie nĩwamauaa kwa nzĩa syĩ kĩvathũkanyʼo na meethĩawa me mũyo mũno. O na kũtwʼĩka twaĩ na mawetu maingĩ, nĩtweekaa kyonthe kĩla tũtonya tũmĩĩsye twĩ atanu. Na eka ũu, nĩtweeyoneie kana Yeova nĩwatũthĩnĩkĩaa.—Sav. 64:10.

Mũthenya ũmwe, nĩtwakwatie simũ tũtataĩĩe. Twathokiwʼe tũkathũkũme Mbetheli ya Canada. Tũtanamba kũkwata kĩanda kĩu nĩtwausũĩtye vomu ya kũthi Sukulu ya Ngileati, na kwoou o na kũtwʼĩka twaĩ atanu kũthi Mbetheli, nĩtwaũmĩie ngoonĩ. Ĩndĩ nĩtweetĩkĩlile kĩanda kĩu. Yĩla twavikie, nĩtwakũlilye Mwana-a-asa Kenneth Little, ũla waĩ kamitiinĩ ya ovisi wa ũvonge, atĩĩ; “Twĩĩka ata twathokwʼa Sukulu ya Ngileati?” Atwĩie, “Tũkathĩnĩkĩa ũndũ ũsu mwathokwʼa.”

Kyumwa kĩmwe ĩtina wa ũu, nĩ na Debbie nĩtwathokiwʼe Sukulu ya Ngileati. Yu yaĩ no nginya twĩke  ũtwi. Mwana-a-asa Little atwʼĩie: “O na mweeka ũtwi wĩva, mavinda amwe mũkeliĩawa ta keka no mweekie ũtwi ũla ũngĩ. Vai ũtwi ũmwe mũseango kwĩ ũla ũngĩ, ĩndĩ vai ũla Yeova ũtaathima.” Nĩtweetĩkĩlile kũthi Ngileati, na myakanĩ isu nĩtwĩyoneete ũwʼo wa ndeto sya Mwana-a-asa Little. O na nĩtũtavasya ala malasimĩka kũtwʼa methũkũma kĩanda kĩva ndeto isu watũtavisye.

Nĩtwatanie mũno kwĩthĩwa twĩ amwe ma amanyĩwʼa 24 ma kĩlasi kya Ngileati kya 83. Sukulu ĩsu yambĩĩie Mwei wa 4, 1987, Brooklyn, New York. Mwana-a-asa Ulysses Glass na Mwana-a-asa Jack Redford nĩmo maĩ alimũ maitũ. Myei ĩtano yathelile na mĩtũkĩ mũno na twĩ Matukũ 6, Mwei wa 9, 1987 nĩtwaminie sukulu ĩsu. Twatũmiwe nthĩ ya Haiti twĩ na John na Marie Goode.

Vai amisonalĩ maĩ maatũmwʼa Haiti kuma yĩla ala maĩ kwʼo malũngilwʼe mwaka wa 1962. Syumwa itatũ ĩtina wa kũmina sukulu ya Ngileati, nĩtwavikie kakundinĩ kanini ke Haiti kala kaĩ kũndũ nthĩnĩ iĩmanĩ, na kaĩ na atavanyʼa 35. Ĩvindanĩ yĩu, twaĩ o na myaka mĩnini na tũyaĩ na ũmanyi mwingĩ, na twekalaa twĩ ithyoka nyũmbanĩ ya amisonalĩ. Andũ kĩsionĩ kĩu maĩ ngya mũno na aingĩ moo mayeesĩ kũsoma. Tũyĩkala kũu, andũ nĩmambĩĩie kwĩthĩwa me angʼendu mũno nũndũ wa mathĩna ma kĩ-siasa, o na angĩ nĩmatataa kũvĩndũa silikalĩ, kwaĩ na maandamano, o na nĩ kwaĩ na iuutani nene.

Nĩtweemanyĩisye maũndũ maingĩ kuma kwa ana-a-asa na eĩtu-a-asa ma Haiti, ala meethĩawa me atanu na me na wũmĩĩsyo. O na kũtwʼĩka aingĩ moo nĩmakwatawa nĩ mawetu maingĩ, nĩmamwendete  Yeova na wĩa wa kũtavanyʼa. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe mũkũũ waĩ ndiwa ndeesĩ kũsoma, ĩndĩ nĩweekĩĩte maandĩko ta 150 kĩlĩkonĩ. Mawetu ala matũkwataa kĩla mũthenya nĩmatũtetheeisye twenda mũno kũtavanyʼa ũvoo mũseo wa Ũsumbĩ. Nũndũ nowʼo ũtonya kũminĩa andũ mathĩna. Nĩtũtanaa mũno kwona amanyĩwʼa amwe maitũ ma Mbivilia matwʼĩkie mavainia ma kĩla ĩvinda, mavainia ma mwanya, na atumĩa ma kĩkundi.

Twĩ Haiti, nĩnakomanie na mwanake wĩtawa Trevor, ũla wai misonalĩ wa kanisa wa Mormon, na nĩnaneeneaa Mbivilia nake mavinda kauta. Myaka yĩana ũna ĩtina wa ũu, nĩwandũmĩie valũa. Aandĩkĩte: “Nĩngũvatiswa ũmbanonĩ mũnene ũla ũatĩĩe! Na nĩenda kũsyoka Haiti na nditwʼĩka vainia wa mwanya kĩsionĩ kĩla neethĩawa nĩ misonalĩ wa Mormon.” Ũu nowʼo weekie kwa myaka mingĩ e na kĩveti kyake.

Nĩtwatũmiwe kĩsionĩ kĩna kya Europe vala wĩa witũ waĩ ũnaeka kũsiĩĩwa. Twĩ 1992, twavikie taoninĩ nene ya nthĩ ya Slovenia yĩtawa Ljubljana, vakuvĩ na vala asyai makwa maeewe matanamba kũthamĩĩa Italy. Ĩvindanĩ yĩu, kaũ no waendee isionĩ sya nthĩ ĩla tene yeetawa Yugoslavia. Ana-a-asa ma Vienna, Austria; Zagreb, Croatia; na Belgrade, Serbia, nĩmo maũngamĩe wĩa wa kũtavanyʼa kĩsionĩ kĩu. Yu kĩla nthĩ nĩyambĩĩie kwĩyĩũngamĩa na kwĩthĩwa na ovisi wayo wa ũvonge.

Kwoou yai no nginya twĩmanyĩsye kĩthyomo na kĩthĩo kĩngĩ. Andũ ma kũu matwĩaa, “Jezik je težek,” ila nĩ ndeto syonanasya kana “Kĩthyomo kya kũu kĩ vinya mũno.” Na ũwʼo nĩ kana kyaĩ vinya mũno. Nĩtwatanĩthawʼa nĩ ũĩkĩĩku wa ana-a-asa na eĩtu-a-asa nũndũ meethĩawa meyũmbanĩtye kwĩtĩkĩla na kũatĩĩa moalyũku ala meekwa ũseũvyonĩ. Na nĩtweeyoneaa ũndũ Yeova wamaathimaa. O na ĩngĩ, nĩtweeyoneie ũndũ Yeova ũlũngaa maũndũ nesa ĩvindanĩ yĩla yaĩle vyũ. Nĩtweemanyĩisye maũndũ maingĩ yĩla twaĩ Slovenia. Na maũndũ ala tweemanyĩĩtye mbeenĩ nĩmatũtetheeisye kũmĩanĩsya na mawetu ala matũkwataa.

Ĩndĩ vaĩ moalyũku maingĩ maĩ mbee witũ. Twĩ 2000, nĩtwatũmiwe nthĩ ya Côte d’Ivoire, ĩla yĩ ũthũĩlonĩ wa sua wa Africa. Twĩ Mwei wa 11, 2002, nĩkwaumĩlile kaũ wa ene kwa ene na twalasimĩka kũkĩĩa  Sierra Leone. Kaũ wa ene kwa ene ũla weethĩĩtwe kũu kwa myaka 11 waĩ ũnathela. Ũyaĩ ũndũ wĩ laisi kuma Côte d’Ivoire na mĩtũkĩ. Ĩndĩ maũndũ ala tweemanyĩĩtye nĩmatũtetheeisye kũendeea kwĩkala twĩ atanu.

Kĩla twasũanĩaa mũno nĩ ũndũ andũ aingĩ, ala moomĩĩsye kaũ kwa myaka mingĩ, mendeeawʼa nĩ kwĩmanyĩsya ũwʼo. O na kau maĩ ngya, nĩmendaa kũolela angĩ syĩndũ ila maĩ nasyo. Mwĩĩtu-a-asa ũmwe nĩwanengie Debbie ngũa. Mbeenĩ, Debbie ndendaa kwosa ngũa isu, ĩndĩ mwĩĩtu-a-asa ũsu amwĩie: “Ĩvinda yĩla kwaĩ kaũ, ana-a-asa ma nthĩ ingĩ nĩmatũtethisye. Na yu nĩ ĩvinda yitũ ya kwĩka ũu.” Nĩtwatwie kũatĩĩa ngelekanyʼo yoo.

Mũthya, nĩtwasyokie Côte d’Ivoire, ĩndĩ mathĩna ma kĩ-siasa nĩmatumie kwĩthĩwa na ithokoo ĩngĩ. Na kwoou twĩ Mwei wa 11, 2004, nĩtwaumiwʼe kũu na ndeke, kĩla ũmwe akuĩte kamũvuko ka kĩlo ĩkũmi ke na syĩndũ sya lasima ta ngũa. Ũtukũ ũsu twakomie nthĩ kambinĩ ya asikalĩ ma French na ũnĩ wake twakuwa na ndeke twatwawa Switzerland. Yĩla twavikie ovisinĩ wa ũvonge ũtukũ katĩ, ana-a-asa ala maĩ kamitiinĩ ya ovisi wa ũvonge na alimũ ma Sukulu ya Kũmanyĩsya Maũndũ ma Ũthũkũmi vamwe na iveti syoo nĩmatũkumbatĩie mavinda maingĩ, matũnenga lĩu mũvyũ, na matũnenga chocolate sya kũu. Mwa tweewie twendetwe mũno.

Nĩtwatũmiwe Ghana kwa kavinda na twasyoka twatũmwa Côte d’Ivoire ĩtina wa kaũ ũla waĩ kwʼo kũolekanga. Nũndũ ana-a-asa nĩmatwʼĩkaa nesa, kĩu nĩkyatũtetheeisye twaendeea kũũmĩsya ĩvinda yĩu yĩtaĩ laisi twalasimĩkaa kũkĩĩa kũndũ kũngĩ na yĩla twaĩ iandanĩ sya kavinda. Nĩ na Debbie nĩtweetĩkĩlanile kana o na kau andũ ma Yeova nĩmethĩawa na wendo wa wʼo, tũyaĩlĩte kwĩsa kũũvũthĩĩsya. Ũwʼo nĩ kana nĩtwesie kũmanya kana mavinda asu methĩawa me momũ nĩmatũmanyĩisye maũndũ ma vata thayũnĩ.

Twĩ 2006, nĩtwatũmĩiwe valũa kuma ovisinĩ ũla mũnene tũtavĩtwʼe kana twaĩ tũnakwata kĩanda kyeũ kĩsionĩ kya Middle East. Twavika kũu, yaĩ no nginya twĩmanyĩsye maũndũ meũ, tũmanye ũndũ tũtonya kũthĩnĩkĩa mawetu me kĩvathũkanyʼo, twĩmanyĩsye kĩthyomo kyeũ, na kĩthĩo kĩngĩ. Twaĩ na maũndũ maingĩ mũno ma kwĩmanyĩsya kĩsionĩ kĩu nũndũ andũ aingĩ kũu makwatĩĩaa mũno maũndũ ma siasa na ma ndĩni. Nĩtwatanĩaa mũno kwĩthĩwa na ana-a-asa na eĩtu-a-asa maneenaa ithyomo syĩ kĩvathũkanyʼo ikundinĩ na nĩtwoonie ũndũ kĩkundi kyeethĩawa na ngwatanĩo kyaatĩĩa myolooto ĩla yanenganawe nĩ ũseũvyo wa Yeova. Nĩtwatanĩthawʼa mũno nĩmo nũndũ aingĩ moo nĩmomĩĩasya ũvĩnganĩsya me na ũkũmbaũ kuma kwa andũ moo ma mũsyĩ, ala masomaa ĩmwe, ala mathũkũmaa ĩmwe, o na atũi moo.

Twĩ 2012, nĩtwaendie ũmbanonĩ mũnene wa mwanya ũla weekĩiwe taoninĩ nene ya Tel Aviv, Israel. Ũmbanonĩ ũsu nĩwʼo andũ ma Yeova moombanie ya mbee me aingĩ vandũ vamwe kĩsionĩ kĩu kuma Vendekosito ya 33 ĩtina wa Klĩsto. Ũsu waĩ ũndũ ũtakola!

Myakanĩ ĩsu, nĩtwatũmiwe tũthokee nthĩ ĩmwe wĩa witũ wasiĩĩwe. Twaendie na mavuku amwe maitũ, twatavanyʼa, o na nĩtweekie maũmbano manene ala twavangĩthĩtye methĩwe na o andũ avũthũ. Kweethĩawa na isiĩĩi na asikalĩ methĩawa na mĩio ya kaũ kĩla  vandũ, ĩndĩ tweewʼaa twĩ asũvĩĩku nũndũ twaendaa twĩtũĩĩe twĩ na kakundi kanini ka atavanyʼa.

Mwakanĩ wa 2013, nĩtwakwatie kĩanda kĩ kĩvathũkanyʼo. Twatũmiwe tũkathũkũmae ovisinĩ wa ũvonge ũla wĩ Kinshasa, Congo. Nthĩ ĩsu nĩ nene na nĩ mbanake mũno, ĩndĩ yĩthĩĩtwe na ũkya na mavinda amwe nĩyĩthĩawa na ithokoo. Twakwata kĩanda kĩu oou twaisye, “Nĩtwĩsĩ Africa, kwoou nĩtũtonya kwĩanĩsya kĩanda kĩu.” Ĩndĩ kũneena ũwʼo, twaĩ na maũndũ maingĩ mũno ma kwĩmanyĩsya na mũno mũno yĩla weethĩa no nginya tũthi kũndũ kũtethĩawa na malelũ maseo na iao. O na vailye ũu, kwaĩ na maũndũ maseo twaĩ tũtonya kũsũanĩa. Kwa ngelekanyʼo, ũndũ ana-a-asa moomĩĩasya me atanu o na kau maĩ na mathĩna ma mbesa, ũndũ mendete ũtavanyʼa, na kĩthito kĩla meekĩa nĩ kana mathi maũmbanonĩ ma kĩkundi na maũmbanonĩ manene. Nĩtweeyoneie ũndũ wĩa wa Ũsumbĩ waendeeie na kũsonga na mbee nũndũ Yeova nĩwatũtwʼĩĩkaa na akatũathima. Myakanĩ ĩsu twaĩ Congo nĩtweemanyĩisye maũndũ ma vata mũno na nĩtwakwatie anyanya ala methĩĩtwe o ta andũ maitũ ma mũsyĩ.

Mũthyanĩ wa 2017, nĩtwatũmiwe South Africa. Ovisi wa kũu nĩwʼo ovisi ũla mũnene vyũ twaathũkũma na twanengiwe ianda tũtaĩ twaaikwata. Twaĩ na maũndũ maingĩ mũno ma kwĩmanyĩsya, ĩndĩ maũndũ ala tweemanyĩisye iandanĩ ila ingĩ nĩmatũtetheeisye. Nĩtwendete ana-a-asa na eĩtu-a-asa ala methĩĩtwe maimũthũkũma Yeova me aĩkĩĩku myaka mingĩ. Na nĩtũsengʼaa mũno kwona ũndũ ana-a-asa ala mathũkũmaa Mbetheli meethĩawa na ngwatanĩo o na kau nĩ ma ngo syĩ kĩvathũkanyʼo na syĩthĩo syĩ kĩvathũkanyʼo. Nĩtwĩyoneete ũndũ Yeova ũathimaa andũ make na mũuo, o maendeee kwĩvwʼĩka mwĩkalĩle mweũ na kũatĩĩa myolooto ya Mbivilia.

Myakanĩ ĩsu yonthe, nĩ na Debbie nĩtũkwatĩte ianda syĩ kĩvathũkanyʼo, tũkamanyĩa syĩthĩo syĩ kĩvathũkanyʼo, na tũkeemanyĩsya ithyomo mbingĩ. Maũndũ mayĩthĩĩtwe me laisi, ĩndĩ nĩtwĩyoneete ũndũ Yeova ũtũmĩaa ũseũvyo wake na ana-a-asa maitũ kũtwonyʼa wendo wake ũtathelaa. (Sav. 144:2) Tũi na nzika kana kũmũthũkũma Yeova twĩ ũthũkũminĩ wa ĩvinda yonthe nĩkũtumĩte tũtwʼĩka athũkũmi make aseango.

Nĩndanaa mũno nũndũ wa maũndũ ala asyai makwa mamanyĩisye, ũtethyo ũla mũka wakwa mwendwa, Debbie, ũnengae, na ngelekanyʼo nzeo sya ana-a-asa maitũ nthĩ yonthe. O tũendeee kũsũanĩa maũndũ ala me mbee witũ, nĩtũtwʼĩte vyũ kũendeea kwĩmanyĩsya maũndũ meu ala tũmanyĩawʼa nĩ Mũmanyĩsya Ũla Mũnene Vyũ.