Փորձուած՝ բայց Եհովայի հաւատարի՛մ
Գլուխ երեք
Փորձուած՝ բայց Եհովայի հաւատարի՛մ
1, 2. Իմաստալից ի՞նչ դէպքեր Դանիէլի պատմութեան որպէս նախերգանք ծառայեցին։
ԴԱՆԻԷԼԻ մարգարէական գիրքը կը սկսի միջազգային թատերաբեմին վրայ շատ կարեւոր փոփոխութեան մը ժամանակ։ Ասորեստան տակաւին նոր կորսնցուցած էր իր մայրաքաղաքը՝ Նինուէն։ Եգիպտոս՝ Յուդայի հարաւը, աննշան դիրքի մը մէջ ամփոփուած էր։ Իսկ Բաբելոնը արագօրէն կը բարձրանար, աշխարհի տիրապետութեան պայքարին մէջ գլխաւոր ոյժը դառնալու։
2 Հ.Դ.Ա. 625–ին, Եգիպտոսի Նեքաւով Փարաւոնը իր վերջին փորձը կատարեց, դէպի հարաւ բաբելոնական տարածման արգելք հանդիսանալու համար։ Այս նպատակաւ, ան իր բանակը Քարքամիս առաջնորդեց, որ Եփրատ Գետին վերի ափերուն կը գտնուէր։ Այդպէս կոչուած, Քարքամիսի ճակատամարտը վճռական, պատմական դէպք մըն էր։ Բաբելոնական բանակը՝ Գահաժառանգ Նաբուգոդոնոսորի հրամանատարութեան ներքեւ, կործանարար հարուած մը տուաւ Նեքաւով Փարաւոնի զօրքերուն։ (Երեմեայ 46։2) Այս յաղթանակը մեծ թափ տալով իրեն, Նաբուգոդոնոսոր արշաւեց Սուրիոյ եւ Պաղեստինի վրայ, եւ ամենայն հաւանականութեամբ, այս շրջաններուն մէջ եգիպտական տիրապետութեան վերջ դրաւ։ Իր հօրը՝ Նաբու–Պալասարի մահը միայն ժամանակաւորապէս կասեցուց իր արշաւանքը։
3. Երուսաղէմի դէմ Նաբուգոդոնոսորի առաջին արշաւանքին հետեւանքը ի՞նչ եղաւ։
3 Յաջորդ տարին, Նաբուգոդոնոսոր, որ այժմ գահակալուած էր որպէս Բաբելոնի թագաւոր, անգամ մը եւս Սուրիոյ եւ Պաղեստինի մէջ իր զինուորական արշաւներուն ձեռնարկեց։ Այս շրջանին էր որ առաջին անգամ ըլլալով Երուսաղէմ եկաւ։ Աստուածաշունչը կ’ըսէ. «Անոր օրերը Բաբելոնի Նաբուգոդոնոսոր թագաւորը բարձրացաւ ու Յովակիմ երեք տարի անոր ծառայ եղաւ ու ետքը անոր դէմ ապստամբեցաւ»։—Դ. Թագաւորաց 24։1
Նաբուգոդոնոսոր Երուսաղէմի Մէջ
4. Դանիէլ 1։1–ի մէջ, «Յովակիմին թագաւորութեան երրորդ տարին» արտայայտութիւնը ի՞նչպէս պէտք է հասկցուի։
4 Մեզ շատ կը հետաքրքրէ «երեք տարի» արտայայտութիւնը, քանի որ Դանիէլի բացման խօսքերուն մէջ կը կարդանք. «Յուդայի թագաւորին Յովակիմին թագաւորութեան երրորդ տարին Բաբելոնի Նաբուգոդոնոսոր թագաւորը Երուսաղէմ եկաւ ու զանիկա պաշարեց»։ (Դանիէլ 1։1) Յովակիմի՝ որ Հ.Դ.Ա. 628-618 իշխեց, թագաւորութեան երրորդ տարին բոլորուելէ ետք, Նաբուգոդոնոսոր տակաւին ‘Բաբելոնի թագաւորը’ չէր, այլ՝ գահաժառանգն էր։ Հ.Դ.Ա. 620–ին Նաբուգոդոնոսոր պարտադրեց որ Յովակիմ հարկ վճարէ։ Բայց շուրջ երեք տարի ետք, Յովակիմ ապստամբեցաւ։ Ուստի, Հ.Դ.Ա. 618–ին, կամ որպէս Բաբելոնի հարկատու, Յովակիմի թագաւորութեան երրորդ տարին էր որ Նաբուգոդոնոսոր Թագաւոր երկրորդ անգամ ըլլալով Երուսաղէմ եկաւ, ապստամբ Յովակիմը պատժելու համար։
5. Երուսաղէմի դէմ Նաբուգոդոնոսորի երկրորդ արշաւանքին հետեւանքը ի՞նչ եղաւ։
5 Այս պաշարումին որպէս հետեւանք, «Տէրը անոր ձեռքը տուաւ Յուդայի Յովակիմ թագաւորը ու Աստուծոյ տանը անօթներուն մէկ մասը»։ (Դանիէլ 1։2) Յովակիմ հաւանաբար մեռաւ կա՛մ սպաննուելով, եւ կամ պաշարման սկզբնական շրջանի ապստամբութեան մը ընթացքին։ (Երեմեայ 22։18, 19) Հ.Դ.Ա. 618–ին, իր 18 տարեկան որդին Յովաքին գահ բարձրացաւ։ Սակայն, Յովաքինի իշխանութիւնը միայն երեք ամիս ու տասը օր տեւեց եւ Հ.Դ.Ա. 617–ին յանձնուեցաւ։—Համեմատել՝ Դ. Թագաւորաց 24։10-15։
6. Նաբուգոդոնոսոր Երուսաղէմի տաճարին սրբազան անօթներուն ի՞նչ ըրաւ։
6 Նաբուգոդոնոսոր Երուսաղէմի տաճարին սրբազան անօթները որպէս աւար առաւ ու «զանոնք Սենաար երկիրը, իր աստուծոյն տունը տարաւ ու անօթները իր աստուծոյն [Մարդոկ, կամ Եբրայերէն Մարովդաք] գանձատունը դրաւ»։ (Դանիէլ 1։2. Երեմեայ 50։2) Բաբելոնական արձանագրութիւն մը երեւան բերուեցաւ, որու մէջ Նաբուգոդոնոսոր Մարդոկի տաճարին մասին կ’ըսէ. «Անոր մէջ արծաթ, ոսկի եւ թանկարժէք քարեր ամբարեցի . . . եւ հոն իմ թագաւորութեանս գանձատունը դրի»։ Այս սրբազան անօթներուն մասին անգամ մը եւս պիտի կարդանք Բաղտասար Թագաւորին օրերուն։—Դանիէլ 5։1-4
Երուսաղէմի Պատանիներուն Ընտրանիները
7, 8. Դանիէլ 1։3, 4, 6–էն ի՞նչ կրնանք հետեւցնել Դանիէլի եւ իր երեք ընկերներուն ենթահողին մասին։
7 Եհովայի տաճարին գանձերէն աւելին տարուեցաւ Բաբելոն։ Արձանագրութիւնը կ’ըսէ. «Թագաւորը իր ներքինապետին Ասփանէզին ըսաւ որ Իսրայէլի որդիներէն ու թագաւորական սերունդէն եւ իշխաններէն ‘բնաւ արատ չունեցող, գեղեցիկ դէմքով ու ամէն իմաստութեան հմուտ ու գիտութեան տեղեակ, հանճարեղ եւ թագաւորին պալատին մէջ կայնելու կարողութիւն ունեցող տղաքներ բերէ’»։—Դանիէլ 1։3, 4
8 Որո՞նք էին ընտրուածները։ Այս մասին ըսուած է. «Անոնց մէջ էին Յուդայի որդիներէն Դանիէլ, Անանիա, Միսայէլ ու Ազարիա»։ (Դանիէլ 1։6) Ասիկա որոշ լոյս կը սփռէ Դանիէլի եւ իր ընկերներուն վրայ, որոնց ենթահողը այլապէս ստուերի մէջ պիտի մնար։ Օրինակ, գիտենք որ անոնք «Յուդայի որդիներէն»՝ թագաւորական ցեղէն էին։ Անոնք արքայական շառաւիղէն ըլլային կամ ոչ, տրամաբանական է խորհիլ որ առնուազն անուանի եւ հեղինակաւոր ընտանիքներէ սերած էին։ Անոնք մտքով ու մարմնով առողջ ըլլալէն զատ, հմտութիւն, իմաստութիւն, գիտութիւն ու հանճար ունէին եւ ասիկա դեռ «տղաք» կոչուելու տարիքին, թերեւս պատանեկութեան մէջ։ Դանիէլ եւ իր ընկերները Երուսաղէմի պատանիներուն մէջ հաւանաբար աչքի կը զարնէին՝ անոնք ընտրանիներն էին։
9. Ինչո՞ւ շատ որոշ է որ Դանիէլ եւ իր երեք ընկերները աստուածավախ ծնողներ ունեցած ըլլալու էին։
9 Պատմութիւնը մեզի տեղեկութիւն չի տար այս պատանիներուն ծնողներուն մասին։ Այսուհանդերձ, անոնք անպայմանօրէն բարեպաշտ անհատներ ըլլալու էին, որոնք իրենց ծնողական պատասխանատուութիւնները լուրջի առած էին։ Նկատի ունենալով Երուսաղէմի մէջ այն ժամանակ համատարած եղող բարոյական ու հոգեւոր անկումը, մանաւանդ «թագաւորական սերունդէն եւ իշխաններէն» եղողներուն մէջ, որոշ է որ Դանիէլի եւ իր երեք ընկերներուն մէջ գտնուած բարձրորակ յատկութիւնները պատահականօրէն ձեռք ձգուած չէին։ Անկասկած, ծնողներուն համար սրտաճմլիկ բան մըն էր տեսնել իրենց տղոց հեռաւոր երկիր մը տարուիլը։ Եթէ անոնք արդիւնքէն տեղեակ եղած ըլլային, որքա՜ն հպարտ պիտի ըլլային։ Ծնողներուն համար որքա՜ն կարեւոր է որ իրենց զաւակները մեծցնեն «Տէրոջը վարժութիւնովն ու խրատովը»։—Եփեսացիս 6։4
Մտային Պայքար
10. Պատանի Եբրայեցիներուն ի՞նչ սորվեցուցին, եւ ասոր նպատակը ի՞նչ էր։
10 Անմիջապէս, այս աքսորեալներուն մատղաշ մտքերուն մէջ պայքարը սկսաւ։ Եբրայեցի պատանիները բաբելոնական միջավայրին լաւ կերպով ընտելացնելու մտահոգութեամբ, Նաբուգոդոնոսոր հրաման հանեց որ իր պաշտօնեաները ‘անոնց՝ Քաղդէացիներու գիրն ու լեզուն սորվեցնեն’։ (Դանիէլ 1։4) Ասիկա սովորական կրթութիւն մը չէր։ Տը Ինթըրնէշընլ Սթենտըրտ Պայպըլ Ինսայգլոբիտիա–ն (Անգլերէն) կը բացատրէ թէ անիկա «իր մէջ կը պարփակէր Սումերերէնի, Ագգատերէնի, Արամերէնի . . . եւ ուրիշ լեզուներու ուսումնասիրութիւնը, ինչպէս նաեւ այդ լեզուներով գրուած ընդարձակ գրականութիւններ»։ «Ընդարձակ գրականութիւններ»ը իր մէջ կը պարփակէին պատմութիւն, ուսողութիւն, աստղագիտութիւն, եւայլն։ Սակայն, «յարակից կրօնական նիւթերը, գուշակութիւնը եւ աստղաբաշխութիւնը . . . մեծ տեղ կը գրաւէին անոր մէջ»։
11. Ի՞նչ քայլեր առնուեցան, որպէսզի Եբրայեցի պատանիները բաբելոնական արքունիքի կեանքին ընտելանային։
11 Որպէսզի այս Եբրայեցի պատանիները Բաբելոնի արքունիքին սովորութիւններն ու մշակոյթը լիովին որդեգրէին, «թագաւորը անոնց օրական ռոճիկ սահմանեց՝ թագաւորին ազնիւ կերակուրէն ու իր խմած գինիէն, որպէս զի անոնք երեք տարի սնանին ու ետքը թագաւորին առջեւ կայնին»։ (Դանիէլ 1։5) Ասկէ զատ, «ներքինապետը անոնց անուններ դրաւ. Դանիէլին՝ Բաղտասասար, Անանիային՝ Սեդրաք, Միսայէլին՝ Միսաք ու Ազարիային՝ Աբեդնագով»։ (Դանիէլ 1։7) Աստուածաշունչի ժամանակներուն, սովորական բան մըն էր անհատի մը նոր անուն մը տալ, իր կեանքին մէջ յատկանշական դէպք մը նշելու համար։ Օրինակ, Եհովա Աբրամի ու Սարայի անունները՝ Աբրահամի ու Սառայի փոխեց։ (Ծննդոց 17։5, 15, 16) Որոշ է որ մէկու մը անունը փոխելու համար անհատ մը հեղինակութիւն կամ իշխանութիւն պէտք է ունենայ։ Երբ Յովսէփ Եգիպտոսի ուտելիքի խնամակալը եղաւ, Փարաւոնը զինք կոչեց Փսոմփթոմփանէ։—Ծննդոց 41։44, 45. համեմատել՝ Դ. Թագաւորաց 23։34. 24։17։
12, 13. Ինչո՞ւ կարելի է ըսել որ Եբրայեցի պատանիներուն անունները փոխելը անոնց հաւատքը խափանելու ջանք մըն էր։
12 Դանիէլի եւ իր երեք Եբրայեցի ընկերներուն պարագային, անուններու փոփոխութիւնը իմաստալից էր։ Անոնց ծնողները Եհովայի պաշտամունքին հետ ներդաշնակող անուններ դրած էին իրենց։ «Դանիէլ» կը նշանակէ «Աստուած Իմ Դատաւորս Է»։ «Անանիա»յի իմաստն է՝ «Եհովա Շնորհք Ցոյց Տուաւ»։ «Միսայէլ» հաւանաբար կը նշանակէ՝ «Ո՞վ Է Աստուծոյ Նման»։ «Ազարիա» կը նշանակէ՝ «Եհովա Օգնած Է»։ Անկասկած, անոնց ծնողները սրտանց կը յուսային որ իրենց տղաքը Եհովա Աստուծոյ հովանաւորութեան ներքեւ մեծնային եւ իր հաւատարիմ եւ ուղղամիտ ծառաները ըլլային։
13 Սակայն, չորս Եբրայեցիներուն տրուած նոր անունները սերտ կապակցութիւն ունէին կեղծ աստուածներու անուններուն հետ, թելադրելով թէ ճշմարիտ Աստուածը նուաճուած էր այդ աստուածութիւններու կողմէ։ Ի՜նչ նենգամիտ ջանք մը այս պատանիներուն հաւատքը խափանելու համար։
14. Դանիէլի եւ իր երեք ընկերներուն տրուած նոր անուններուն իմաստը ի՞նչ էր։
14 Դանիէլի անունը փոխուեցաւ Բաղտասասարի, որ կը նշանակէ՝ «Թագաւորին Կեանքը Պաշտպանէ»։ Բացայայտօրէն, ասիկա Բէլի կամ Մարդոկի, Բաբելոնի գլխաւոր չաստուծոյն եղած թախանձանքին կրճատուած մէկ ձեւն է։ Դանիէլի տրուած այս անունը ընտրելու մէջ Նաբուգոդոնոսոր ձեռք ունեցած ըլլար կամ ոչ, ան հպարտ էր որ անիկա ‘իր աստուծոյն անուանը համեմատ’ էր։ (Դանիէլ 4։8) Անանիան կոչուեցաւ Սեդրաք, որ ըստ կարգ մը հեղինակութիւններու, բաղադրեալ անուն մըն է, որ կը նշանակէ՝ «Ագուի Պատուէրը»։ Հետաքրքրականօրէն, Ագուն սումերական չաստուծոյ մը անունն էր։ Միսայէլի անունը եղաւ Միսաք (հաւանաբար՝ Մի·սա·ագու), երեւութապէս «Ո՞վ Է Աստուծոյ Նման»ին հնարամիտ մէկ դարձուածքը, «Ո՞վ Է Ագուի Նման»։ Ազարիայի բաբելոնական անունն էր Աբեդնագով, որ հաւանաբար կը նշանակէ՝ «Նակուի Ծառան»։ Իսկ «Նակու»ն՝ «Նաբու»ի մէկ տարբերակն է, չաստուածի մը անունը, որով կոչուած են Բաբելոնի կառավարիչներէն շատեր։
Եհովայի Հաւատարիմ Մնալու Վճռակամութիւն
15, 16. Դանիէլ եւ իր երեք ընկերները ի՞նչ վտանգներու դիմաց կը գտնուէին, եւ ի՞նչ էր անոնց հակազդեցութիւնը։
15 Բաբելոնական անուններ, վերադաստիարակելու յայտագիր եւ մասնաւոր սննդականոն. այս բոլորին նպատակը միայն Դանիէլը եւ երեք Եբրայեցի պատանիները բաբելոնական ապրելակերպին ընտելացնելը չէր, այլ նաեւ՝ զանոնք իրենց Եհովա Աստուծմէ եւ իրենց կրօնական մարզումէն ու ենթահողէն օտարացնել էր։ Այս ամբողջ ճնշումին եւ փորձութեան դիմաց այս երիտասարդները ի՞նչ պիտի ընէին։
16 Ներշնչեալ պատմութիւնը կ’ըսէ. «Դանիէլ որոշեց [«իր սրտումը», Արարատ] որ թագաւորին ազնիւ կերակուրովն ու անոր խմած գինիովը չպղծուի»։ (Դանիէլ 1։8ա) Թէեւ միայն Դանիէլի անունը կը յիշուի, բայց անոր յաջորդող բաներէն բացայայտ կ’ըլլայ որ իր երեք ընկերներն ալ թիկունք կանգնեցան այս որոշումին։ «Որոշեց իր սրտումը» արտայայտութիւնը ցոյց կու տայ որ իր հայրենիքին մէջ Դանիէլի ծնողներուն, եւ ուրիշներուն, տուած դաստիարակութիւնը՝ իր սրտին հասած էր։ Անկասկած նոյնանման մարզում մը առաջնորդեց միւս երեք Եբրայեցիները իրենց որոշումներուն մէջ։ Ասիկա շատ լաւ կերպով ցոյց կու տայ մեր զաւակներուն սորվեցնելու արժէքը, նոյնիսկ երբ անոնք հասկնալու համար տակաւին շատ փոքր թուին։—Առակաց 22։6. Բ. Տիմոթէոս 3։14, 15
17. Դանիէլ եւ իր ընկերները ինչո՞ւ միայն թագաւորին առօրեայ կերակուրին դէմ առարկեցին եւ ոչ թէ՝ միւս կարգադրութիւններուն դէմ։
17 Պատանի Եբրայեցիները ինչո՞ւ միայն կերակուրներուն ու գինիին առարկութիւն ըրին եւ ոչ՝ ուրիշ կարգադրութիւններուն։ Դանիէլի պատճառաբանութիւնը յստակ է՝ որպէսզի «չպղծուի»։ «Քաղդէացիներու գիրն ու լեզուն» սորվիլը եւ բաբելոնական անուն կրելը որքան ալ առարկելի ըլլար, ինքնին չէր պղծեր անհատ մը։ Նկատի առէք շուրջ 1,000 տարի առաջ Մովսէսի պարագան։ Թէեւ ան «Եգիպտացիներուն բոլոր իմաստութիւնովը վարժուեցաւ», բայց Եհովայի հաւատարիմ մնաց։ Վաղ հասակէն իր ծնողքին կողմէ դաստիարակուած ըլլալը իրեն զօրաւոր հիմ մը տուաւ։ Հետեւաբար, «հաւատքով Մովսէս, երբ մեծցաւ, չընդունեց Փարաւոնին աղջկան որդի կոչուիլ. քանզի աւելի աղէկ սեպեց Աստուծոյ ժողովուրդին հետ չարչարուիլ, քան թէ մեղքին ժամանակաւոր զուարճութիւնը վայելել»։—Գործք 7։22. Եբրայեցիս 11։24, 25
18. Թագաւորին կերակուրները ի՞նչ կերպերով կրնային պղծել Եբրայեցի պատանիները։
18 Բաբելոնի թագաւորին հայթայթումները ի՞նչ կերպով կրնային պղծել պատանիները։ Նախ՝ կերակուրներուն մէջ կրնար ըլլալ այնպիսի բաներ, որոնք Մովսիսական Օրէնքով արգիլուած էին։ Օրինակ, Բաբելոնացիները անմաքուր անասուններ կ’ուտէին, որոնք Օրէնքին ներքեւ եղող Իսրայելացիներուն արգիլուած էին։ (Ղեւտացւոց 11։1-31. 20։24-26. Բ. Օրինաց 14։3-20) Երկրորդ՝ Բաբելոնացիները մորթուած անասունի մը միսը ուտելէ առաջ անոր արիւնը թափելու սովորութիւն չունէին։ Արիւնը չթափուած միս ուտելը ուղղակիօրէն արեան մասին Եհովայի տուած օրէնքը դրժել կը նշանակէր։ (Ծննդոց 9։1, 3, 4. Ղեւտացւոց 17։10-12. Բ. Օրինաց 12։23-25) Երրորդ՝ չաստուածներու երկրպագուները սովորաբար իրենց կերակուրը կուռքերու կը հրամցնէին, միասնաբար զայն ճաշակելէ առաջ։ Եհովայի ծառաները այսպիսի բաներու բնաւ չէին մասնակցեր։ (Համեմատել՝ Ա. Կորնթացիս 10։20-22։) Վերջապէս, ամէն օր ծանր կերակուր եւ զօրաւոր խմիչք գործածելը ոչ միայն երիտասարդներուն, հապա որեւէ տարիքի համար առողջապահական չէր։
19. Եբրայեցի պատանիները ի՞նչպէս կրնային պատճառաբանել, բայց ի՞նչ բան անոնց օգնեց որ շիտակ եզրակացութեան մը յանգին։
19 Ինչ ընելը գիտնալը բան մըն է, բայց ճնշումի կամ փորձութեան ներքեւ անիկա ընելու քաջութիւնը ունենալը, բոլորովին տարբեր բան մըն է։ Դանիէլ եւ իր երեք ընկերները կրնային պատճառաբանել, թէ քանի որ իրենց ծնողներէն եւ բարեկամներէն հեռու են, անոնք պիտի չգիտնան իրենց ըրածը։ Նաեւ, անոնք կրնային խորհիլ որ ասիկա թագաւորին հրամանն էր եւ երեւութապէս փոխընտրութիւն մը չունէին։ Ասկէ զատ, անկասկած միւս պատանիները անմիջապէս ընդունեցին այս կարգադրութիւնը եւ անոր մասնակցութիւնը առանձնաշնորհում մը նկատեցին, փոխանակ անկէ նեղութիւն զգալու։ Բայց այսպիսի սխալ մտածելակերպ կրնար դիւրութեամբ գաղտնի մեղքի ծուղակին մէջ ձգել, որու մէջ կ’իյնան շատ մը պատանիներ։ Եբրայեցի պատանիները գիտէին որ «Տէրոջը աչքերը ամէն տեղ» են, եւ թէ «Աստուած ամէն գործ, ամէն ծածուկ բաներու հետ, թէ՛ բարին եւ թէ՛ չարը դատաստանի պիտի բերէ»։ (Առակաց 15։3. Ժողովողի 12։14) Թող որ բոլորս ալ այս հաւատարիմ պատանիներուն ընթացքէն դաս առնենք։
Քաջութիւնը եւ Յարատեւութիւնը Վարձատրուեցան
20, 21. Դանիէլ ի՞նչ քայլ առաւ եւ ի՛նչ արդիւնքով։
20 Իր սրտին մէջ որոշած ըլլալով որ զինք պղծող բաներուն պիտի ընդդիմանայ, Դանիէլ իր որոշումին համաձայն սկսաւ գործել։ «Ուստի ներքինապետէն [«անդադար», ՆԱ] թոյլտուութիւն խնդրեց, որ ասոնցմով ինքզինք չպղծէ»։ (Դանիէլ 1։8բ) ‘Անդադար խնդրեց’. ասիկա ուշադրութեան արժանի արտայայտութիւն մըն է։ Շատ յաճախ, փորձութիւններու դէմ պայքարելու, կամ որոշ տկարութիւններ յաղթահարելու համար յարատեւ ջանք կը պահանջուի։—Գաղատացիս 6։9
21 Դանիէլի պարագային, յարատեւութիւնը արդիւնք տուաւ։ «Աստուած ներքինապետին առջեւ շնորհք ու գթութիւն գտնել տուաւ Դանիէլին»։ (Դանիէլ 1։9) Դանիէլ եւ իր ընկերները վայելուչ եւ խելացի ըլլալնուն համար չէ որ յաջողութիւն գտան, հապա, քանի որ Եհովայի օրհնութիւնը անոնց վրայ էր։ Դանիէլ անկասկած մտաբերեց Եբրայերէն հետեւեալ առակը. «Քու բոլոր սրտովդ Տէրոջը ապաւինէ եւ քու իմաստութեանդ մի՛ վստահիր։ Քու բոլոր ճամբաներուդ մէջ զանիկա ճանչցիր ու անիկա քու շաւիղներդ պիտի ուղղէ»։ (Առակաց 3։5, 6) Այդ խրատին հետեւիլը արդարեւ վարձահատոյց եղաւ։
22. Ներքինապետը ի՞նչ վաւերական առարկութիւն ըրաւ։
22 Սկիզբը, ներքինապետը առարկեց. «Ես կը վախնամ իմ թագաւոր տիրոջմէս, որ ձեր ուտելիքն ու խմելիքը սահմանեց. վասն զի ինչո՞ւ համար անիկա ձեր երեսները աւելի տկար տեսնէ քան ձեզի հասակակից եղող միւս տղաքներուն երեսները։ Ասով թագաւորին առջեւ գլուխս պիտի վտանգէք»։ (Դանիէլ 1։10) Ասոնք վաւերական առարկութիւններ եւ վախեր էին։ Նաբուգոդոնոսոր Թագաւորը մէկը չէր որու անհատ մը կրնար անհնազանդ գտնուիլ. նաեւ, պաշտօնեան գիտակցեցաւ որ եթէ թագաւորին հրահանգներուն դէմ դնէր, իր «գլուխ»ը վտանգի պիտի ենթարկէր։ Դանիէլ ի՞նչ պիտի ընէր։
23. Դանիէլ իր բռնած ընթացքով, ի՞նչպէս ներատեսութիւն ու իմաստութիւն ցոյց տուաւ։
23 Հոս է որ ներատեսութիւնն ու իմաստութիւնը դեր խաղցան։ Երիտասարդ Դանիէլ հաւանաբար յիշեց հետեւեալ առակը. «Մեղմ պատասխանը սրտմտութիւնը կ’իջեցնէ, բայց խիստ խօսքը բարկութիւնը կը գրգռէ»։ (Առակաց 15։1) Փոխանակ յամառօրէն պնդելու որ իր խնդրանքը իրեն շնորհուի եւ հաւանաբար իր պատճառաւ ուրիշներ տուժուին, Դանիէլ այս հարցը մէկ կողմ դրաւ։ Յարմար ժամանակին, ան «տնտեսին» մօտեցաւ, որ ուղղակիօրէն թագաւորին համարատու չըլլալով, թերեւս պզտիկ խոտորում մը ընելու աւելի թոյլատու գտնուէր։—Դանիէլ 1։11
Տասը Օրուան Փորձ մը կ’Առաջարկուի
24. Դանիէլ ի՞նչ փորձ առաջարկեց։
24 Դանիէլ տնտեսին առաջարկեց որ փորձ մը ընէ, ըսելով. «Շնորհք ըրէ՛, քու ծառաներդ տասը օր փորձէ՛ ու մեզի ուտելու համար ընդեղէն ու խմելու համար ջուր տուր։ Դուն մեր դէմքը ու թագաւորին ազնիւ կերակուրը ուտող տղոց դէմքը քննէ՛ եւ ինչպէս տեսնես՝ անոր համեմատ ըրէ քու ծառաներուդ»։—Դանիէլ 1։12, 13
25. Դանիէլի եւ իր երեք ընկերներուն հրամցուած «ընդեղէն»ներուն մէջ հաւանաբար ի՞նչ ալ կար։
25 Տասը օր միայն ‘ընդեղէն ու ջուր’ գործածելով, արդեօք միւս տղոց հետ համեմատած, անոնք ‘աւելի տկար’ պիտի երեւնայի՞ն։ Աստուածաշունչի կարգ մը թարգմանութիւններ Եբրայերէնի մէջ հիմնականօրէն «ընդեղէն» նշանակող բառին տեղ «բանջարեղէն» թարգմանած են։ «Ընդեղէն» կը նշանակէ «տարբեր տեսակի հնտեղէն ուտուելիք հունձքեր (ինչպէս ոլոռն, լուբիա կամ ոսպ)»։ Կարգ մը ուսումնականներ կը խորհին որ, ըստ բովանդակութեան, այս սննդականոնը զուտ ուտուելիք հնտեղէններէն աւելին կը պարունակէր։ Աշխատասիրութիւն մը կը նշէ. «Դանիէլի ու իր ընկերներուն խնդրածը ընդհանուր ժողովուրդին կերած պարզ բանջարեղէն ուտեստեղէնն էր, քան թէ արքայական սեղանին վրայ դրուած աւելի իւղոտ, մսեղէն ուտեստեղէնը»։ Ուստի, բանջարեղէնը կրնար ըլլալ լուբիայով, վարունգով, սխտորով, պրասով, ոսպով, սեխով, սոխով պատրաստուած սննդարար ճաշեր ու տարբեր հնտեղէններով շինուած հաց։ Վստահաբար, ոեւէ մէկը այսպիսի ուտեստեղէն խեղճ պիտի չորակէր։ Այնպէս կը թուի որ տնտեսը միտքը հասկցաւ։ «Անիկա ասոր համաձայնեցաւ ու զանոնք տասը օր փորձեց»։ (Դանիէլ 1։14) Ի՞նչ եղաւ արդիւնքը։
26. Տասը օրուան փորձին արդիւնքը ի՞նչ եղաւ, եւ հարցերը ի՞նչպէս այդ ուղղութիւնը ստացան։
26 «Տասը օր ետքը անոնց դէմքը՝ թագաւորին ազնիւ կերակուրը ուտող բոլոր տղաքներուն դէմքէն աւելի աղէկ ու գէր երեւցաւ»։ (Դանիէլ 1։15) Ասիկա որեւէ կերպով որպէս ապացոյց պէտք չէ առնել որ բանջարեղէնի սննդականոնը գերադաս է աւելի իւղոտ ու մսեղէն սննդականոնէն։ Շօշափելի արդիւնքներ ձեռք ձգելու համար, տասը օրը շատ քիչ ժամանակ մըն է որեւէ տեսակի սննդականոնի համար, բայց անիկա Եհովայի համար շատ կարճ չէ իր նպատակը իրագործելու համար։ «Տէրոջը օրհնութիւնն է, որ հարստութիւն կու տայ ու անոր հետ տրտմութիւն չի խառներ», կ’ըսէ իր Խօսքը։ (Առակաց 10։22) Եբրայեցի չորս երիտասարդները իրենց հաւատքը ու վստահութիւնը Եհովայի վրայ դրին, եւ ան զանոնք չլքեց։ Դարեր ետք, Յիսուս Քրիստոս առանց ուտելու 40 օր դիմացաւ։ Այս առնչութեամբ, ան մէջբերեց Բ. Օրինաց 8։3–ի խօսքերը (Արարատ), ուր կը կարդանք. «Ոչ միայն հացով կ’ապրէ մարդ, այլ մարդը Եհովայի բերանից դուրս եկած ամեն բանով կ’ապրէ»։ Դանիէլի եւ իր ընկերներուն փորձառութիւնը ասիկա ապացուցանող օրինակ մըն է։
Համադամ Ճաշերուն ու Գինիին Տեղ Ներատեսութիւն եւ Իմաստութիւն
27, 28. Դանիէլի եւ իր երեք ընկերներուն ենթարկուած սննդականոնը ի՞նչ կերպերով իրենց դիմաց եղող աւելի մեծ բաներու համար պատրաստութիւն մըն էր։
27 Տասը օրը պարզ փորձ մըն էր, բայց արդիւնքը շատ համոզիչ էր։ «Ուստի տնտեսը անոնց ազնիւ կերակուրը ու խմելու գինին կը վերցնէր ու անոնց ընդեղէն կու տար»։ (Դանիէլ 1։16) Դժուար չէ երեւակայել թէ մարզումի նոյն ծրագրին մէջ եղող միւս երիտասարդները ի՛նչ մտածեցին Դանիէլի ու իր ընկերներուն մասին։ Թագաւորին կոչունքը ամէն օր ընդեղէններով փոխարինելը շատ յիմարական երեւցած ըլլալու էր անոնց աչքին։ Բայց մեծ ստուգումի ու փորձարկումի ժամանակը կը մօտենար, եւ ասիկա Եբրայեցի երիտասարդներէն զգաստութիւն ու չափաւորութիւն կը պահանջէր։ Իսկ ամէն բանէ աւելի, Եհովայի վրայ անոնց ունեցած հաւատքն ու վստահութիւնը անոնց պիտի օգնէր որ իրենց հաւատքի փորձութիւններէն յաջողապէս անցնէին։—Համեմատել՝ Յեսուայ 1։7։
28 Յաջորդիւ ըսուած խօսքերէն կը տեսնուի որ Եհովա այս երիտասարդներուն հետ էր. «Աստուած այս չորս տղաքներուն՝ ամէն դպրութեան ու իմաստութեան մէջ գիտութիւն ու հանճար տուաւ։ Դանիէլ ամէն տեսիլք ու երազ կը հասկնար»։ (Դանիէլ 1։17) Մօտալուտ դժուար պահերուն հետ գլուխ ելլելու համար, անոնք ֆիզիքական ոյժէն եւ լաւ առողջութենէն աւելիին պէտք ունէին։ «Երբ իմաստութիւնը քու սրտիդ մէջ մտնէ եւ գիտութիւնը քու հոգիիդ ախորժելի ըլլայ, խոհեմութիւնը քեզ պիտի պահէ ու հանճարը քեզ պիտի պաշտպանէ։ Որպէս զի քեզ ազատէ չար մարդուն ճամբայէն»։ (Առակաց 2։10-12) Եհովա ճիշդ ա՛յս բաներով օժտեց այս չորս հաւատարիմ երիտասարդները, իրենց սպասող բանին ի տես զանոնք զինելու համար։
29. Դանիէլ ինչո՞ւ կրնար «ամէն տեսիլք ու երազ» հասկնալ։
29 Նշուած է որ Դանիէլ «ամէն տեսիլք ու երազ կը հասկնար»։ Ասիկա այդ գաղափարը չի տար որ Դանիէլ ոգեհարց մը դարձած էր։ Հետաքրքրական է սակայն, որ թէեւ Դանիէլ Եբրայեցի մեծ մարգարէներէն մէկը նկատուած էր, սակայն ներշնչման ներքեւ բնաւ այսպիսի ծանուցումներ չըրաւ՝ «Տէր Եհովան այսպէս կ’ըսէ», կամ՝ «Զօրքերու Տէրը այսպէս կ’ըսէ»։ (Եսայեայ 28։16. Երեմեայ 6։9) Սակայն, Աստուծոյ սուրբ հոգիին առաջնորդութեան ներքեւ էր որ Դանիէլ կրցաւ Եհովայի նպատակները յայտնող տեսիլքներն ու երազները հասկնալ ու մեկնել։
Վերջապէս Վճռական Ստուգումը
30, 31. Դանիէլի եւ իր ընկերներուն ընտրած ընթացքը ի՞նչպէս փաստուեցաւ օգտակար ըլլալ։
30 Երեք տարուան վերադաստիարակութիւնն ու խնամատարութիւնը վերջ գտան։ Անկէ ետք եկաւ վճռական ստուգումը. թագաւորին հետ անձնական տեսակցութիւն։ «Որոշուած օրերը լմննալէն ետքը, թագաւորը հրաման ըրեր էր, որ զանոնք իրեն տանին։ Ներքինապետը զանոնք Նաբուգոդոնոսորին առջեւ տարաւ»։ (Դանիէլ 1։18) Չորս երիտասարդներուն համար ժամանակն էր որ իրենք իրենց մասին հաշիւ տային։ Փոխանակ բաբելոնական ճամբաներուն հետեւելու, Եհովայի օրէնքին կառչած մնալը անոնց օգտակար եղա՞ծ էր։
31 «Թագաւորը անոնց հետ խօսեցաւ եւ Դանիէլին, Անանիային, Միսայէլին ու Ազարիային պէս մէկը չգտնուեցաւ անոնց ամենուն մէջ։ Անոնք թագաւորին առջեւ կը կայնէին»։ (Դանիէլ 1։19) Նախորդ երեք տարիներու տեւողութեան իրենց բռնած ընթացքին համար ի՜նչ լիարժէք արդարացում։ Իրենց հաւատքին ու խղճին մտիկ ընելով որոշ սննդականոնի մը կառչած մնալը յիմարութիւն չէր եղած իրենց կողմէ։ Քիչին մէջ հաւատարիմ ըլլալով, Դանիէլ եւ իր ընկերները աւելի մեծ օրհնութիւններ ստացան։ Մարզումի ծրագրին մասնակցած բոլոր երիտասարդներուն հետապնդած նպատակն էր ‘թագաւորին առջեւ կայնելու’ առանձնաշնորհումը ունենալ։ Աստուածաշունչը չ’ըսեր թէ միայն այս չորս Եբրայեցինե՞րը ընտրուեցան թէ ոչ։ Ամենայնդէպս, իրենց հաւատարիմ ընթացքը, արդարեւ ‘շատ վարձահատոյց’ եղաւ։—Սաղմոս 19։11
32. Ինչո՞ւ կրնայ ըսուիլ որ Դանիէլ, Անանիա, Միսայէլ եւ Ազարիա թագաւորին պալատին մէջ գտնուելէն աւելի մեծ առանձնաշնորհում մը վայելեցին։
32 «Իր գործին մէջ ժիր մարդ մը կը տեսնե՞ս, անիկա թագաւորներուն առջեւ պիտի կենայ, բայց աննշան մարդոց առջեւ պիտի չկենայ», կ’ըսէ Սուրբ Գիրքը։ (Առակաց 22։29) Ուստի, Նաբուգոդոնոսոր ընտրեց որ Դանիէլը, Անանիան, Միսայէլը եւ Ազարիան թագաւորին առջեւ կենան, ուրիշ խօսքով, արքունիքին մաս կազմեն։ Այս բոլորին մէջ կը տեսնենք Եհովայի ձեռքը. ան իրերը այնպէս մը վարեց որ այս երիտասարդներուն եւ մանաւանդ՝ Դանիէլի միջոցով, աստուածային նպատակին կարեւոր երեսակները գիտցնէ։ Թէեւ Նաբուգոդոնոսորի արքունիքին մաս կազմելու համար ընտրուիլը մեծ պատիւ մըն էր, բայց շա՛տ աւելի մեծ պատիւ մըն էր Տիեզերքի Թագաւոր՝ Եհովայի կողմէ գործածուիլ այսպիսի հոյակապ կերպով մը։
33, 34. (ա) Թագաւորը ինչո՞ւ տպաւորուեցաւ Եբրայեցի երիտասարդներով։ (բ) Չորս Եբրայեցիներուն փորձառութենէն ի՞նչ դաս կը սորվինք։
33 Նաբուգոդոնոսոր շուտով անդրադարձաւ որ իր պալատին բոլոր խորհրդատուներու ու իմաստուններու ունեցածէն շատ աւելի գերադաս էր չորս Եբրայեցիներուն ունեցած իմաստութիւնը եւ խորաթափանցութիւնը, որով Եհովա օժտած էր զանոնք։ «Թագաւորը՝ անոնց հարցուցած իմաստութեան ու գիտութեան վերաբերեալ բոլոր բաներուն մէջ՝ զանոնք իր թագաւորութեանը մէջ եղող բոլոր մոգերէն ու հմայողներէն տասնապատիկ գերազանց գտաւ»։ (Դանիէլ 1։20) Կարելի՞ էր որ ուրիշ կերպ ըլլար։ «Մոգեր»ն ու «հմայողներ»ը Բաբելոնի աշխարհիկ ու նախապաշարական ուսումին կ’ապաւինէին, մինչդեռ Դանիէլ եւ իր ընկերները վերին իմաստութեան կ’ապաւինէին։ Կարելի չէր այս բաները իրարու հետ համեմատել. անոնք անմրցելի էին։
34 Անկէ ի վեր հարցերը իրապէս շատ չեն փոխուած։ Հ.Դ. առաջին դարուն, երբ յունական փիլիսոփայութիւնը եւ հռովմէական օրէնքը ժողովրդականութիւն շահած էին, Պօղոս առաքեալ ներշնչման ներքեւ գրեց. «Այս աշխարհի իմաստութիւնը Աստուծոյ առջեւ յիմարութիւն է. վասն զի գրուած է թէ ‘Անիկա իմաստունները իրենց խորամանկութեան մէջ կը բռնէ’։ Եւ դարձեալ՝ թէ ‘Տէրը գիտէ իմաստուններուն խորհուրդները, որոնք ունայն են’։ Ուրեմն մէ՛կը թող չպարծենայ մարդոցմով»։ (Ա. Կորնթացիս 3։19-21) Ներկայիս, պէտք է զօրաւոր կերպով կառչինք Եհովայի սորվեցուցածներուն, եւ աշխարհի հրապոյրէն եւ պերճանքէն շուտով չտարուինք։—Ա. Յովհաննու 2։15-17
Մինչեւ Վերջ Հաւատարիմ
35. Դանիէլի երեք ընկերներուն մասին ո՞րքան տեղեկութիւն ունինք։
35 Անանիայի, Միսայէլի եւ Ազարիայի զօրաւոր հաւատքը վառ կերպով ներկայացուած է Դանիէլի 3–րդ գլուխին մէջ, ուր կը խօսուի Դուրա դաշտին մէջ Նաբուգոդոնոսորի կանգնած ոսկիէ արձանին եւ բորբոքած հնոցի փորձութեան մասին։ Այս աստուածավախ Եբրայեցիները անտարակոյս մինչեւ մահ հաւատարիմ մնացին Եհովայի։ Ասիկա գիտենք, քանի որ Պօղոս առաքեալ անկասկած անոնց ակնարկեց, երբ գրեց անոնց մասին, «որոնք հաւատքով . . . կրակի զօրութիւն մարեցին»։ (Եբրայեցիս 11։33, 34) Անոնք Եհովայի երիտասարդ թէ տարեց ծառաներուն համար ուշագրաւ օրինակներ են։
36. Դանիէլ ի՞նչ ուշագրաւ ասպարէզ մը ունեցաւ։
36 Ինչ կը վերաբերի Դանիէլի, առաջին գլուխին վերջին համարը կ’ըսէ. «Դանիէլ մինչեւ Կիւրոս թագաւորին առաջին տարին մնաց»։ Պատմութիւնը կը յայտնէ որ Կիւրոս մէկ գիշերուան մէջ տապալեց Բաբելոնը՝ Հ.Դ.Ա. 539–ին։ Հաւանաբար, իր համբաւին եւ բարձրաստիճան պաշտօնին ի տես, Դանիէլ շարունակեց Կիւրոսի պալատին մէջ ծառայել։ Արդարեւ, Դանիէլ 10։1–ն կ’ըսէ որ «Պարսիկներու Կիւրոս թագաւորին երրորդ տարին», Եհովա յիշատակութեան արժանի բան մը յայտնեց Դանիէլի։ Եթէ Հ.Դ.Ա. 617–ին Բաբելոն տարուած ժամանակ ան պատանի մըն էր, այս վերջին տեսիլքը ստացած ժամանակ, մօտաւորապէս 100 տարեկան եղած ըլլալու էր։ Եհովայի հաւատարիմ ծառայութեան ի՜նչ երկար եւ օրհնեալ ասպարէզ մը։
37. Դանիէլի առաջին գլուխը նկատի առնելով ի՞նչ դասեր կրնանք սորվիլ։
37 Դանիէլ գրքին առաջին գլուխը, միայն չորս հաւատարիմ երիտասարդներու հաւատքի փորձերէն յաջողապէս անցնելուն մասին չի խօսիր։ Անիկա ցոյց կու տայ թէ Եհովա ի՛նչպէս իր փափաքած անհատը կրնայ գործածել, իր նպատակը իրագործելու համար։ Այս տեղեկութիւնը ցոյց կու տայ որ եթէ Եհովա թոյլատրէ, ինչ որ աղիտալի կը թուի, կրնայ օգտակար նպատակի ծառայել։ Իսկ անիկա մեզի կը բացատրէ որ պզտիկ բաներու մէջ հաւատարիմ ըլլալը, մեծ վարձատրութիւն կը բերէ։
Ի՞ՆՉ ԸՄԲՌՆԵՑԻՔ
• Դանիէլի եւ իր երեք պատանի ընկերներուն ենթահողին մասին ի՞նչ կրնայ ըսուիլ։
• Չորս պատանիներուն ստացած լաւ կրթութիւնը ի՞նչպէս փորձի ենթարկուեցաւ Բաբելոնի մէջ։
• Եհովա ի՞նչպէս վարձատրեց չորս Եբրայեցիները իրենց խիզախ կեցուածքին համար։
• Եհովայի արդի ծառաները ի՞նչ դասեր կրնան սորվիլ Դանիէլէ եւ իր երեք ընկերներէն։
[Ուսումնասիրութեան հարցումներ]
[Էջը ծածկող նկար՝ էջ 30]
