Nahibaluan Mo Bala?

Ngaa ang Tulun-an sang 1 Corinto sa Biblia nagsambit parte sa karne nga ginhalad sa mga idolo?

▪ Si apostol Pablo nagsulat: “Ang tanan nga ginabaligya sa balaligyaan sing karne padayon ninyo nga kaunon, nga wala nagapangusisa tungod sa inyo konsiensia.” (1 Corinto 10:25) Diin naghalin ini nga karne?

Ang paghalad sing mga sapat amo ang panguna nga seremonya sa Griego kag Romano nga mga templo, pero indi tanan nga karne sang ginahalad nga mga sapat ginakaon sa seremonya. Ang sobra halin sa pagano nga mga templo ginabaligya sa mga merkado. Ang libro nga Idol Meat in Corinth nagsiling: “Ang mga opisyal sang kulto . . . ginatawag kon kaisa nga mga manugluto kag/ukon mga manug-ihaw. Ang ila parte sa pag-ihaw ginabaligya nila sa merkado.”

Gani, indi tanan nga karne nga ginabaligya sa merkado sobra sang mga ginhalad nga sapat. Sang nakutkutan ang merkado sa Pompeii (Latin, macellum), may nakita sila nga kompleto kag nagaalangot pa nga tul-an sang karnero. Kon amo, “ang ginabaligya mahimo nga buhi mismo nga sapat ukon sa macellum na ginaihaw, ukon ginabaligya nga naihaw na ukon nahalad sa templo,” siling sang iskolar nga si Henry J. Cadbury.

Ginapakita diri ni Pablo nga bisan pa ang mga Cristiano indi dapat mag-entra sa pagano nga pagsimba, ang mga karne nga ginhalad sa templo indi mahigko.

Ngaa may tension sa tunga sang mga Judiyo kag mga Samaritano sang panahon ni Jesus?

▪ Ang Juan 4:9 nagsiling nga “ang mga Judiyo wala nagapakig-angot sa mga Samaritano.” Mahimo nga nag-umpisa ini sang ginpangunahan ni Jeroboam ang pagsimba sa imahen sa naaminhan nga napulo ka tribo nga ginharian sang Israel. (1 Hari 12:26-30) Ang mga Samaritano naghalin sa Samaria, ang kapital sang naaminhan nga ginharian. Sang ginsakop sang Asiria ang napulo ka tribo sang 740 B.C.E., nagdala sila sing mga pagano halin sa iban nga lugar kag ginpaistar didto. Sang ginpangasawa sining mga tawo ang mga taga-Samaria, nasamuan pa gid ang pagsimba sang mga Samaritano.

Ginatos ka tuig sang ulihi, ginbalabagan sang mga Samaritano ang mga Judiyo nga nagbalik halin sa Babilonia sa pagpatindog liwat sang templo ni Jehova kag sang pader sang siudad sang Jerusalem. (Esdras 4:1-23; Nehemias 4:1-8) Nagdugang pa gid ang tension sang nagpatindog ang mga Samaritano sang ila templo sa Bukid Gerizim, sang mga ikap-at nga siglo B.C.E.

Sang panahon ni Jesus, ang ginatumod sang termino nga “Samaritano” amo ang mga sumulunod sang sekta nga naglapnag sa Samaria, imbes nga ang lugar. Ang mga Samaritano nagasimba gihapon sa Bukid Gerizim, kag manubo ang pagtan-aw sa ila sang mga Judiyo.—Juan 4:20-22; 8:48.

[Retrato sa pahina 12]

Seramik nga bandihado nga may drowing sang paghalad sang sapat, ika-anom nga siglo B.C.E.

[Credit Line]

Musée du Louvre, Paris

[Retrato sa pahina 12]

Ginpangunahan ni Jeroboam ang pagsimba sa imahen