1. ¿Mbaʼe aty guasúrepa ñañeʼẽta, ha mbaʼe mbaʼépa ñambohováita?

UMI levíta ombyaty opavave Israelguápe oñemboʼe hag̃ua Jehovápe ha heʼi: “Pepuʼã pemombaʼeguasu [Jehová], Israel Járape. Opa árape pemombaʼeguasu chupe” (Neh. 9:4, 5). Ko ñemboʼe haʼe hína peteĩva umi ipukuvéva apytépe jajuhúva la Bíbliape. Ko aty guasu oiko vaʼekue Jerusalénpe el 24 de tisri (pe mes sieteha kalendário hudíope) áño 455-pe, Jesús ou mboyve. Jahechamína mbaʼe mbaʼépa oiko vaʼekue upe asambléa mboyve ha ñañehaʼã ñambohovái koʼã mbohapy porandu: ¿Mbaʼépa ojepokuaa vaʼekue ojapo umi levíta, ha mbaʼéichapa upéva oipytyvõ osẽ porã hag̃ua pe aty guasu? ¿Mbaʼépa ikatu ñaaprende pe ñemboʼe porãite ojapo vaʼekuégui hikuái? (Sal. 141:2).

2. ¿Mbaʼe ehémplopa omoĩ umi isrraelíta oñembyaty vaʼekue omopuʼãmba rire Jerusalén murálla?

² Umi hudío omopuʼãmba jey Jerusalén murálla pe més ohasa vaʼekuépe, ha omohuʼã kuri upe tembiapo 52 díapente (Neh. 6:15). Pe ótro méspe, el 1 de tisri oñembyaty hikuái pe plásape ohendu hag̃ua Esdras ha umi ótro levítape olee ha omyesakã jave Ñandejára Léi. Haʼekuéra ijaty ikatu hag̃uáicha omombarete ijerovia . Umi família ohopaite ohendu hag̃ua pe Léi ha oĩ upépe “koʼẽtĩ guive asaje” peve, umi mitã “ikatúva guive ontende” jepe ohopa. ¡Ajépa iporãite upe ehémplo! Koʼág̃arupi ñande avei ñandeaty umi Salón del Reino iporã porãvape, upéicharamo jepe sapyʼánte nañañatendéi pe rreunión aja ha ñapensa umi mbaʼe naiñimportánteivare. Péro umi isrraelíta ndojapói vaʼekue upéicha; haʼekuéra ndahaʼéi ohendúnteva, síno oheja umi mbaʼe ojeʼéva opoko ikorasõre. Upéicha rupi, hasẽ voi hikuái ohechakuaárõ guare  nokumplíri hague oikóvo pe Léi (Neh. 8:1-9, ÑÑB).

3. ¿Mbaʼe konséhopa osegi umi isrraelíta?

³ Péro upe día ndahaʼéi okonfesa hag̃ua hikuái ipekádo, síno ojevyʼa ha oñemombaʼeguasu hag̃ua Jehovápe (Núm. 29:1; ). Upévare Nehemías heʼi pe puévlope: “Tapeho pende rógape peʼu soʼo kyra ha [víno] porã, ha umi oguerekoʼỹvape katu pehupytyka penembaʼévagui. Kóva ko ára niko Ñandejárape [g̃uarã] ñamboyke ñaína. Ani peñembyasýtei. Ñandejárape ñambovyʼávo ñande ñañemombarete”. ¿Mbaʼépa ojapo umi isrraelíta? Ohendu ojeʼéva chupekuéra ha oñembyasy rangue, ‘tuicha ovyʼa’ hikuái (Neh. 8:10-12).

4. a) ¿Mbaʼépa ojapo umi omoakãva Israel trivukuéra, ha mbaʼépa ohechakuaa hikuái? b) ¿Mbaʼépa ojejapo vaʼekue avei upe Enrramáda Guýpe Jeiko Aretépe?

⁴ Pe ótro díape, umi omoakãva Israel trivukuéra oñembyaty ha ostudia Ñandejára Léi, ikatu hag̃uáicha oikuaa mbaʼéichapa pe tetã okumpli porãvéta heʼíva upépe . Haʼekuéra ohechakuaa upe méspe, día 15 guive 22 peve, ojefesteha vaʼerãha pe Enrramáda Guýpe Jeiko Arete (fiesta de las Cabañas), upéi oñemohuʼãva peteĩ aty guasu rupive. Upémarõ oñepyrũ ojeprepara hikuái . Josué tiémpo guive, ndojevyʼáiva peichaite peve umi Enrramáda Guýpe Jeiko Aretépe. Añetehápe, “tuicha ovyʼa Israelgua”. Upe fiéstape avei ojelee kuri Ñandejára Léi hatã porã oñehendu hag̃uáicha, ha upéicha ojapo umi isrraelíta umi 7 día aja “oñepyrũ guive opa peve” pe arete (Neh. 8:13-18).

5. ¿Mbaʼépa ojapo pe puévlo umi levíta oñemboʼe mboyvemi?

⁵ Dos día opa rire upe fiésta, pe 24 de tisri, umi isrraelíta oñepyrũ okonfesa nokumplíri hague Ñandejára Léi. Ndahaʼevéima peteĩ ára ojekaru ha ojevyʼa hag̃ua, síno oajuna ha omonde hikuái ao vosakue ohechauka hag̃ua oñembyasyha. Pyhareve ojelee jey Ñandejára Léi tres órarupi ha kaʼaru oñekonfesa ha “oñesũ hikuái [Jehová], Ijára renondépe” . Pépe ae umi levíta oñemboʼe Jehovápe pe puévlo rérape, jaʼe haguéicha oñepyrũvo ko artíkulo (Neh. 9:1-4, ÑÑB; ).

6. ¿Mbaʼépa oipytyvõ umi levítape oikuaa hag̃ua mbaʼépa heʼíta iñemboʼépe, ha mbaʼépa ñaaprende upévagui?

⁶ Umi levíta ojepokuaáva voínte olee Ñandejára Léi, ha upéva oipytyvõ chupekuéra oikuaa hag̃ua mbaʼépa heʼíta iñemboʼépe. Ñepyrũrã oñeʼẽ hikuái Jehová rembiapokuérare ha heʼi mbaʼeichagua persónapa haʼe. Upe rire omombeʼu mbaʼe mbaʼépepa ofalla umi isrraelíta ha heʼi jey jey hikuái Jehová ‘oiporiahuverekoha chupekuéra’  nomereséiramo jepe (Neh. 9:19, 27, 28, 31). ¿Mbaʼépa ñaaprende umi levítagui? Jajepyʼamongetáramo káda día la Biblia heʼívare, jahejáta Jehová raẽ oñeʼẽ ñandéve ha ñañemboʼéta ñande pyʼaite guive (Sal. 1:1, 2).

7. ¿Mbaʼépa ojerure vaʼekue Jehovápe umi levíta, ha mbaʼépa ñaaprende chuguikuéra?

⁷ Umi levíta ojerure peteĩ mbaʼénte Jehovápe. Omohuʼãvoma iñemboʼe haʼekuéra ojerure Ñandejárape imanduʼa hag̃ua hetãyguakuéra jehasa asýre, ha heʼi hikuái: “Ha koʼág̃a, ore Jára tee, ore Ruete tuichaitéva, imbaretéva, [...] rejapóva katuete opa mbaʼe repromete vaʼekue ha reiporiahuverekóva, ehechakuaa ore retã ruvichakuéra ha ore mburuvichakuéra jehasa asy, ore [saserdotekuéra] ha ore profetakuéra jepyʼapy, ore rukuéra ha ore retãyguakuéra jehasa asy, umi Asiria retã ruvichakuéra ára guive ko ára kóva peve” (Neh. 9:32, ÑÑB). ¿Mbaʼépa ñaaprende umi levíta ñemboʼégui? Ñañemboʼévo, ñepyrũrã ñamombaʼeguasu vaʼerã Jehovápe ha jaagradese chupe, ha upéi ae jajerure umi mbaʼe ñaikotevẽva.

8, 9. a) ¿Mbaʼéichapa umi levíta ohechauka hekomirĩha oñepyrũvo iñemboʼe? b) ¿Mbaʼeichagua ehérsitorepa oiméne imanduʼa umi levíta?

⁸ Umi levíta opensa porã vaʼekue mbaʼépa heʼíta oñemboʼe mboyve, péro orrekonose avei ndaikatumoʼãiha ombotuicha Jehovápe Haʼe omereseháicha. Upévare ñepyrũrã ojerure Jehovápe ohejamínte hag̃ua pe puévlope tomombaʼeguasu chupe, heʼívo: “Maymáva jurúpe tañahendu héra, tuichavéva opa mbaʼégui” (Neh. 9:5).

⁹ Umi levíta osegi oñemboʼe kóicha: “Nde ore Jára, neañoite hína [Jehová]. Yvága ha mbyjakuéra ne rembiapokue, yvy ha opa mbaʼe hiʼári oĩva, umi y ha opa mbaʼe ipypegua. Nde rupi opa mbaʼe oikove, upévare [pe ehérsito yvagaygua] nemombaʼeguasu” (Neh. 9:6). Upeichaite, Jehová ojapo ko univérso tuichakue oĩháme entéro umi estrélla ha galáxia, ojoguáva peteĩ ehérsitope. Avei ojapo opa mbaʼe oĩva ñane planéta porãitépe ha henyhẽva opaichagua espésie ikatúvagui oñemboheta hetave. Péro oĩ avei ambue “ehérsito yvagaygua”. Umíva hína umi ánhel marangatu ohechapaite vaʼekue Jehová ojapórõ guare ko Yvy (1 Rey. 22:19; Job 38:4, 7). Koʼã ánhel hekomirĩ ha okumpli Ñandejára rembipota oipytyvõvo umi yvypóra imperfékto ‘ojesalvátavape’ (Heb. 1:14, NM). Ñañehaʼãkena ñaneumílde haʼekuéraicha ha jaservi Jehovápe peteĩ ñeʼẽme, peteĩ ehérsito ikatupyrývaicha (1 Cor. 14:33, 40).

10. ¿Mbaʼépa ñaaprende Jehová otrata lájagui Abrahánpe?

¹⁰ Upe rire umi levíta imanduʼa mbaʼéichapa Ñandejára otrata vaʼekue Abránpe. Haʼe naifamíliai vaʼekue hembireko Sarai  ndaikatúigui imemby. Péro Abrán orekórõ guare 99 áño, Jehová okambia chugui héra ha ohenói chupe Abrahán, heʼiséva “heta tetã ru ypykue” (Gén. 17:1-6, 15, 16). Hiʼarive opromete chupe iñemoñarekuérape opytataha Canaán yvy. Ñande yvypóra ningo heta vése ñanderesarái umi mbaʼe ñaprometévagui, péro Jehová ndaupéichai. Upévare umi levíta heʼi avei iñemboʼépe: “Ore Jára, reiporavo vaʼekue Abránpe, Úrgui rehenói vaʼekue chupe kaldeokuéra apytégui, héra Abrán rendaguépe rembohéra chupe Abrahán. Reikuaágui ojeroviaha nderehe, chupe remeʼẽ vaʼekue ne ñeʼẽ. Chupe ere vaʼekue remeʼẽtaha kananeokuéra [...] yvy, iñemoñarekuérape g̃uarã. Ere hagueichaite rejapo, upéichaguinte voi nde” (Neh. 9:7, 8). Ñahaʼangákena Ñandejára hekojojávape ha akóinte ñakumpli ñapromete vaʼekue (Mat. 5:37).

11, 12. a) ¿Mbaʼépa heʼise Jehová réra? b) ¿Mbaʼéichapa Ñandejára ohechauka haʼe añoite ikatuha oiporu upe téra?

¹¹ Jehová réra heʼise “Chugui Oikóta Oñekotevẽva Guive”. Haʼe voi ojapo tekotevẽva oñekumpli hag̃ua ohóvo ipromésa. Upéva jahecha porã oprometérõ guare omosãsotaha Abrahán ñemoñarekuérape Egipto poguýgui. Upe tiémpope haʼete vaʼekue ndaikatumoʼãiva osẽ hikuái upe tetãgui ni ojegueraha chupekuéra pe Yvy Oñepromete vaʼekuépe. Upéicharõ jepe, Jehová ojapo opa mbaʼe tekotevẽva oñekumpli hag̃ua ohóvo ipromésa. Péicha ohechauka haʼe añoite ikatuha oiporu upe téra porãite.

¹² Nehemías omombeʼu umi levíta osegi hague oñemboʼe. Haʼekuéra heʼi: “Nde reikuaa mbaʼéichapa ore rukuéra ypykue oiko asy vaʼekue Egíptope. Nderehe oikotevẽramo, osapukái vaʼekue ndéve Mar Rojo rembeʼýgui. Mbaʼe ojehechaʼỹva rejapo Egipto ruvicha guasúre, hembiguái ha opa hetãyguakuérare, rehechágui mbaʼéichapa oapoʼi hikuái Israelguápe. Upe guive koʼág̃a peve, nde réra herakuãva. Yguasu rembojaʼo Israelgua raperãme, ha nde rupi ohasa opyrũʼỹre ýpe. Umi omuñávape chupekuéra katu remoñapymi y ruguápe, ku ita y pypukúpe hoʼaramoguáicha”. Upéi imanduʼa hikuái heta mbaʼe Jehová ojapo vaʼekuére ijypykuéra rehehápe: “Iñemoñarekuéra oike pe yvýpe, ha oñemombaʼe hese. Ipoguýpe remoĩ kananeokuéra [...]. Hoʼa avei ipoguýpe tavakuéra [imurálla yvatéva], ha yvy neporãva. Hoʼa ipópe ogakuéra opa imbaʼeta reheve, avei ykua ha kogakuéra, ha opaichagua yvaty. Ikyra hikuái hoʼúgui hoʼuséva, ha opa mbaʼe remeʼẽva oguerohory hikuái” (Neh. 9:9-11, 24, 25).

13. ¿Mbaʼépa omeʼẽ Jehová ipuévlope oñemoag̃ui hag̃ua hese, péro mbaʼépa ojapo hikuái?

¹³ Ñandejára ojapo avei hetave mbaʼe ikatu hag̃uáicha okumpli ipromesakuéra. Umi isrraelíta osẽ riremi Egíptogui, omeʼẽ chupekuéra oikotevẽva oñemoag̃ui hag̃ua hese, por ehémplo umi Léi heʼíva mbaʼéichapa oñemombaʼeguasu vaʼerã chupe. Umi levíta heʼi: “Upéi [mónte] Sinaí ári reguejy, yvágagui reñeʼẽ hendivekuéra, rehekomboʼe ha remeʼẽ chupekuéra ne [mandamientokuéra]” (Neh. 9:13). Jehová heʼi kuri omeʼẽtaha ipuévlope pe Yvy Oñepromete vaʼekue, ha omboʼe chupekuéra ani hag̃ua omongyʼa héra marangatu. Péro haʼekuéra sapyʼaitépe hesaráima umi mbaʼe oaprende vaʼekuégui (elee Nehemías 9:16-18).

14, 15. a) ¿Mbaʼéichapa Jehová oñangareko umi isrraelítare haʼekuéra naiñeʼẽrendúiramo jepe? b) ¿Mbaʼépa ñaaprende Jehová otrata lájagui ipuévlope?

¹⁴ Mónte Sinaípe umi isrraelíta opromete Ñandejárape okumplitaha Iléi, péro upe riremínte ojapóma mokõi mbaʼe ivaietereíva. Haʼekuéra omerese kuri omano pe desiértore,  upéicharõ jepe Jehová oñangareko hesekuéra. Umi levíta imanduʼa avei koʼã mbaʼére iñemboʼépe ha ombotuicha Jehovápe heʼívo: “Nde reiporiahuverekoite chupekuéra [...] pe desiértope [...]. Remongaru chupekuéra 40 áño pukukue pe desiértope; mbaʼevete ningo noikotevẽi hikuái; ijaokuéra jepe ndaitujái ha ndairurúi ipykuéra” (Neh. 9:19, 21, ÑÑB). Koʼág̃arupi avei Jehová omeʼẽ ñandéve opa mbaʼe ñaikotevẽva ikatu hag̃uáicha ñaneñeʼẽrendu chupe. Aníkena jajogua umi isrraelíta naiñeʼẽrendúi ha ndojeroviáivape omano vaʼekue pe desiértore. Ñanemanduʼa vaʼerã umi mbaʼe haʼekuéra ohasa vaʼekue “[oserviha] ñandéve ehémploramo, ha ojehai ñanerekomboʼe hag̃ua ñandéve, jaikóva hína ko múndo ára pahápe” (1 Cor. 10:1-11, NM).

¹⁵ Ñambyasýramo jepe, oiko riréma hikuái pe Yvy Oñepromete vaʼekuépe, umi isrraelíta oñepyrũ omombaʼeguasu umi Canaangua taʼangakuérape. Upeichahárupi hekovai ha osakrifika hikuái ifamília. Upévare Ñandejára oheja umi ótro tetã omaltrata chupekuéra. Péro oñarrepenti jave hikuái, Jehová operdona ha oprotehe chupekuéra umi iñenemígogui. Ha péicha ojapo hikuái heta vése, ha Ñandejára ohendu jey chupekuéra (elee Nehemías 9:26-28, 31). Umi levíta orrekonose: “Heta áño pukukue regueropuʼaka chupekuéra, ha reñeʼẽ chupekuéra nde espíritu rupi ha nde profetakuéra rupi, ha nohenduséi hikuái, ha upévare remoĩ chupekuéra ko yvy ape arigua tetãnguéra poguýpe” (Neh. 9:30, ÑÑB).

16, 17. a) ¿Mbaʼépepa idiferénte ijypykuéragui umi isrraelíta ou vaʼekue Babilóniagui? b) ¿Mbaʼépa orrekonose umi isrraelíta ha mbaʼépa oñekompromete ojapotaha?

¹⁶ Ojepoi rire chuguikuéra Babilóniagui, umi isrraelíta jepiveguáicha oñepyrũ jey ojapo ivaíva. ¿Mbaʼépa oiko hesekuéra upe haguére? Umi levíta omombeʼu iñemboʼépe: “Koʼág̃a roiko tembiguáiramo ko yvýpe, nde remeʼẽ vaʼekue ore rukuéra ypykuépe, ha hiʼa hetaitéva. Opa mbaʼe ápe opuʼãva katu ohopa mburuvichakuérape nde remoĩva ore ári. [...] ¡Rasaitéma niko rojejopy vai!” (Neh. 9:36, 37).

¹⁷ ¿Heʼisépa raʼe umi levíta Jehová ndahekojojaiha oheja haguére ipuévlo osufri? Nahániri, haʼekuéra orrekonose tekotevẽha ojekorrehi: “Nde reiko hekoitépe orendive ha opaite mbaʼe ojehúva guive oréve [oĩ] porã, ore katu roñembohekovaiete ne renondépe” (Neh. 9:33, ÑÑB). Omohuʼãvo hikuái pe ñemboʼe, opromete pe tetã okumplitaha Ñandejára Léi (elee Nehemías 9:38; 10:29). Ha pe puévlo ohechauka hag̃ua oñekomprometeha, ojejapo peteĩ dukuménto ha osella 84 kuimbaʼe omoakãva umi hudíope (Neh. 10:1-27).

18, 19. a) ¿Mbaʼépa ñaikotevẽ jaike hag̃ua pe múndo pyahúpe? b) ¿Mbaʼépa tekotevẽ akóinte jajerure ñañemboʼe jave, ha mbaʼérepa?

¹⁸ Jaikeséramo Ñandejára múndo pyahúpe oĩtahápe tekojoja, tekotevẽ jaheja Jehová tañandekorrehi. Apóstol Pablo heʼi: “Ndaipóri túva ndokorrehíriva ifamíliape” (Heb. 12:7, NM). Jaservíramo Jehovápe hekoitépe ha jaheja ijespíritu sánto ñanemoldea, jahechauka hína Ñandejára ñanesãmbyhyha. Ha oiméramo jaʼa pekádope, jaikuaa porã Jehová ñaneperdonataha ñañarrepentíramo ñande pyʼaite guive ha jahejáramo haʼe ñandekorrehi.

¹⁹ Jehová ombotuicha vaʼekue héra onohẽrõ guare umi isrraelítape Egíptogui, péro koʼẽrõite ombotuichavétantema (Ezeq. 38:23). Ha umi isrraelíta oike haguéicha pe Yvy Oñepromete vaʼekuépe, umi kristiáno iñeʼẽrendúva ipahaite peve oikéta pe múndo pyahúpe (2 Ped. 3:13). ¡Ajépa iporãite ñane esperánsa! Akóintekena ñañemboʼe oñemomarangatu hag̃ua Ñandejára réra. Pe artíkulo oúvape ñahesaʼỹijóta ambue ñemboʼe ñanepytyvõtava ñaĩ porã hag̃ua Jehovándi koʼág̃a ha opa árare.