Να Εποικοδομείτε την Οικογένειά σας με «Ευχάριστα Λόγια»

ΚΑΘΕ λεπτό που περνούσε, ο Ντέιβιντ εκνευριζόταν όλο και πιο πολύ. Καθώς περίμενε στο αυτοκίνητο τη σύζυγό του, κοίταζε συνεχώς το ρολόι του. Όταν η Νταϊάν, η σύζυγός του, βγήκε τελικά από το σπίτι, εκείνος δεν μπόρεσε να συγκρατήσει άλλο το θυμό του και ξέσπασε.

«Μα καλά, δεν σε νοιάζει καθόλου που με κάνεις να περιμένω τόσο;» φώναξε. «Πάντα αργείς! Δεν μπορείς να είσαι έστω και μία φορά έτοιμη στην ώρα σου;»

Η Νταϊάν καταρρακώθηκε. Έβαλε τα κλάματα, και γύρισε τρέχοντας στο σπίτι. Αμέσως, ο Ντέιβιντ αντιλήφθηκε την αστοχία του. Το μόνο που κατάφερε ξεσπώντας ήταν να χειροτερέψει τα πράγματα. Τι θα μπορούσε να κάνει τώρα; Έσβησε τη μηχανή, αναστέναξε βαθιά, και προχώρησε και αυτός σιγά σιγά προς το σπίτι.

Αυτό το παράδειγμα παρουσιάζει μια ρεαλιστική σκηνή, έτσι δεν είναι; Θελήσατε ποτέ να πάρετε τα λόγια σας πίσω; Όταν μιλάμε χωρίς να σκεφτόμαστε, λέμε συνήθως πράγματα για τα οποία μετανιώνουμε αργότερα. Κατάλληλα η Αγία Γραφή λέει: «Η καρδιά του δικαίου στοχάζεται για να απαντήσει».—Παροιμίες 15:28.

Μπορεί να είναι δύσκολο, όμως, να σκεφτούμε καθαρά προτού μιλήσουμε, ειδικά όταν νιώθουμε θυμωμένοι, φοβισμένοι ή πληγωμένοι. Ιδιαίτερα σε σχέση με τα μέλη του στενού οικογενειακού μας κύκλου, οποιαδήποτε προσπάθεια καταβάλλουμε για να εκφράσουμε τα αισθήματά μας μπορεί εύκολα να καταλήξει σε εκτόξευση κατηγοριών ή σε επίκριση του άλλου ατόμου. Αυτό, με τη σειρά του, είναι δυνατόν να δημιουργήσει πληγωμένα αισθήματα ή να προκαλέσει λογομαχία.

Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να έχουμε πιο θετικά αποτελέσματα; Πώς μπορούμε να καταφέρνουμε να συγκρατούμε τα συναισθήματά μας ώστε να μη μας κυριεύουν; Μπορούμε να σταχυολογήσουμε μερικές χρήσιμες συμβουλές από τον Βιβλικό συγγραφέα Σολομώντα.

Να Σκέφτεστε Τι θα Πείτε και Πώς θα το Πείτε

Καθώς ο Σολομών, ο συγγραφέας του Γραφικού βιβλίου του Εκκλησιαστή, κατέγραφε τις αφυπνιστικές του διαπιστώσεις για τη ματαιότητα της ζωής, είχε προφανώς έντονα αισθήματα για το θέμα του. «Μίσησα τη ζωή», είπε. Σε κάποιο σημείο, την αποκάλεσε «ματαιότητα ματαιοτήτων». (Εκκλησιαστής 2:17· 12:8, υποσημείωση στη ΜΝΚ) Ωστόσο, το βιβλίο του Εκκλησιαστή δεν αποτελεί απαρίθμηση των απογοητεύσεων του Σολομώντα. Ο Σολομών δεν θεώρησε κατάλληλο να πει απλώς τα πράγματα με το όνομά τους. Στον επίλογο του βιβλίου, αποκαλύπτει ότι «ζήτησε να βρει ευχάριστα λόγια, καθώς και να γράψει ορθά λόγια αλήθειας». (Εκκλησιαστής 12:10) Μια άλλη μετάφραση λέει ότι «προσπάθησε να εξηγήσει αυτά τα πράγματα με τον καλύτερο και ακριβέστερο τρόπο».—Σύγχρονη Αγγλική Μετάφραση (Contemporary English Version).

 Ο Σολομών συνειδητοποίησε προφανώς ότι έπρεπε να συγκρατήσει τα αισθήματά του. Στην ουσία, έθεσε επανειλημμένα στον εαυτό του τα εξής ερωτήματα: “Είναι πράγματι αληθινό ή ακριβές αυτό που σχεδιάζω να πω; Αν χρησιμοποιήσω αυτά τα λόγια, θα τα θεωρήσουν οι άλλοι ευχάριστα και αποδεκτά;” Αναζητώντας «ευχάριστα λόγια» αλήθειας, κατάφερε να μην αφήσει τα αισθήματά του να συσκοτίσουν τις σκέψεις του.

Το αποτέλεσμα που προέκυψε δεν είναι μόνο ένα λογοτεχνικό αριστούργημα, αλλά επίσης μια αστείρευτη πηγή θεόπνευστης σοφίας σχετικά με το νόημα της ζωής. (2 Τιμόθεο 3:16, 17) Θα μπορούσε ο τρόπος με τον οποίο προσέγγισε ο Σολομών ένα ζήτημα για το οποίο είχε έντονα αισθήματα να βοηθήσει εμάς να επικοινωνούμε καλύτερα με τα αγαπημένα μας πρόσωπα; Εξετάστε ένα παράδειγμα.

Μάθετε να Ελέγχετε τα Αισθήματά Σας

Ας φέρουμε ως παράδειγμα την περίπτωση που ένα αγόρι επιστρέφει στο σπίτι από το σχολείο με τον έλεγχό του και έχοντας κατηφή όψη. Ο πατέρας του κοιτάζει τον κατάλογο των μαθημάτων και παρατηρεί ότι σε κάποιο μάθημα ο βαθμός είναι πολύ χαμηλός. Θυμώνει αμέσως, αναλογιζόμενος πολλές περιπτώσεις στις οποίες το αγόρι ανέβαλλε να διαβάσει. Είναι έτοιμος να του πει απότομα: «Είσαι τεμπέλης! Αν συνεχίσεις έτσι, δεν θα δεις προκοπή!»

Προτού αφήσει ο πατέρας τα αρνητικά αισθήματα να κατευθύνουν την αντίδρασή του, θα ήταν καλό να αναρωτηθεί: “Είναι πράγματι αληθινό ή ακριβές αυτό που σκέφτομαι;” Το συγκεκριμένο ερώτημα μπορεί να τον βοηθήσει να διαχωρίσει τα αισθήματά του από τα γεγονότα. (Παροιμίες 17:27) Δεν θα δει πράγματι ο γιος του προκοπή επειδή έχει πρόβλημα σε ένα μάθημα; Είναι γενικώς τεμπέλης ή απλώς καθυστερεί να διαβάσει το μάθημα επειδή δυσκολεύεται να αντιληφθεί ορισμένες έννοιες; Η Γραφή τονίζει επανειλημμένα πόση αξία έχει το να βλέπουμε τα ζητήματα λογικά και ρεαλιστικά. (Τίτο 3:2· Ιακώβου 3:17) Για να εποικοδομήσει το παιδί, ο γονέας χρειάζεται να λέει «ορθά λόγια αλήθειας».

Ψάξτε τα Κατάλληλα Λόγια

Όταν ο πατέρας αποφασίσει τι θα πει, θα μπορούσε να αναρωτηθεί: “Πώς θα γινόταν να το πω αυτό με λόγια τα οποία θα θεωρήσει ο γιος μου ευχάριστα και αποδεκτά;” Ομολογουμένως, δεν είναι εύκολο να βρει κάποιος τα κατάλληλα λόγια. Αλλά οι γονείς χρειάζεται να θυμούνται ότι οι έφηβοι έχουν συχνά την τάση να πιστεύουν ότι αν δεν είναι τέλειοι δεν είναι τίποτα. Μπορεί να μεγαλοποιήσουν κάποια αποτυχία ή αδυναμία τους τόσο πολύ ώστε αυτή να αρχίσει να καθορίζει την άποψή τους για τον εαυτό τους. Αν ο γονέας αντιδράσει υπερβολικά, ίσως ενισχύσει τον αρνητικό τρόπο σκέψης στο παιδί του. Το εδάφιο Κολοσσαείς 3:21 δηλώνει: «Μην εξοργίζετε τα παιδιά σας, για να μην αποκαρδιώνονται».

Λέξεις όπως «πάντα» και «ποτέ» συνήθως γενικεύουν ή μεγαλοποιούν τα γεγονότα. Όταν ο γονέας λέει: «Δεν θα δεις ποτέ προκοπή», τι περιθώριο μένει στο παιδί για να διατηρήσει την αξιοπρέπειά του; Αν σε πολλές καταστάσεις της ζωής χρησιμοποιείται αυτή η επικριτική γλώσσα, το παιδί μπορεί να αρχίσει να βλέπει τον εαυτό του ως σκέτη αποτυχία. Αυτό, βέβαια, δεν είναι μόνο αποθαρρυντικό αλλά και αναληθές.

Συνήθως είναι πολύ καλύτερα να τονίζουμε τις θετικές πτυχές σε κάθε κατάσταση. Ο πατέρας στο παράδειγμά μας θα μπορούσε να πει κάτι σαν και αυτό: «Καταλαβαίνω, παιδί μου, ότι έχεις αναστατωθεί με το χαμηλό βαθμό. Ξέρω, όμως, πως γενικά προσπαθείς σκληρά να ανταποκριθείς σε ό,τι σου αναθέτουν. Ας το συζητήσουμε, λοιπόν, και ας βρούμε έναν τρόπο για να ξεπεράσεις οποιαδήποτε προβλήματα μπορεί να έχεις με αυτό το μάθημα». Προκειμένου να καθορίσει ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να βοηθήσει το γιο του, ο πατέρας μπορεί επίσης να κάνει μερικές συγκεκριμένες ερωτήσεις για να διακρίνει αν υπάρχουν βαθύτερα προβλήματα.

Τέτοια καλοσυνάτη και καλοζυγισμένη προσέγγιση θα είναι πιθανότατα πολύ πιο αποτελεσματική από ένα συναισθηματικό ξέσπασμα. «Τα ευχάριστα λόγια», μας διαβεβαιώνει η Γραφή, είναι «γλυκά στην ψυχή και γιατρειά στα κόκαλα». (Παροιμίες 16:24) Τα παιδιά—αλλά και όλα τα μέλη της οικογένειας—ευημερούν σε ένα ειρηνικό, στοργικό περιβάλλον.

«Από την Αφθονία της Καρδιάς»

Ας πάμε πάλι στο σύζυγο που αναφέρθηκε στην αρχική σκηνή του άρθρου. Δεν θα ήταν καλύτερα να είχε αφιερώσει χρόνο για να αναζητήσει «ευχάριστα λόγια» αλήθειας αντί να ξεσπάσει  στη σύζυγό του; Ο σύζυγος που βρίσκεται σε τέτοια κατάσταση θα ήταν καλό να αναρωτηθεί: “Ακόμη και αν η σύζυγός μου χρειάζεται να γίνει πιο συνεπής στο χρόνο της, είναι πράγματι αλήθεια ότι πάντα αργεί; Είναι αυτή η καλύτερη στιγμή για να θίξω το συγκεκριμένο ζήτημα; Θα θελήσει να βελτιωθεί αν της μιλήσω θυμωμένα και επικριτικά;” Αν στεκόμαστε για λίγο και κάνουμε στον εαυτό μας τέτοια ερωτήματα, αυτό μπορεί να μας βοηθάει να μην πληγώνουμε άθελά μας εκείνους που αγαπάμε.—Παροιμίες 29:11.

Τι γίνεται, όμως, αν οι οικογενειακές μας συζητήσεις καταλήγουν επανειλημμένα σε λογομαχία; Ίσως χρειαστεί να κοιτάξουμε κάτω από την επιφάνεια και να σκεφτούμε τι αισθήματα βρίσκονται πίσω από τα λόγια που επιλέγουμε. Τα όσα λέμε, ιδιαίτερα όταν είμαστε στενοχωρημένοι ή πιεσμένοι, μπορεί να αποκαλύψουν πολλά για το τι είμαστε πραγματικά μέσα μας. Ο Ιησούς είπε: «Από την αφθονία της καρδιάς μιλάει το στόμα». (Ματθαίος 12:34) Με άλλα λόγια, ο τρόπος ομιλίας αντανακλά πολλές φορές τις ενδόμυχες σκέψεις, επιθυμίες και νοοτροπίες μας.

Είναι η άποψή μας για τη ζωή ρεαλιστική και αισιόδοξη; Τότε ο τόνος και το περιεχόμενο των συζητήσεών μας πιθανότατα θα το αντανακλούν αυτό. Μήπως τείνουμε να είμαστε άκαμπτοι, απαισιόδοξοι ή επικριτικοί; Αν ναι, μπορεί να αποθαρρύνουμε τους άλλους είτε με ό,τι λέμε είτε με το πώς το λέμε. Ίσως να μην αντιλαμβανόμαστε πόσο αρνητική έχει γίνει η νοοτροπία μας ή η ομιλία μας. Μπορεί μάλιστα να πιστεύουμε ότι ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα είναι σωστός. Αλλά πρέπει να φυλαγόμαστε από την αυταπάτη.—Παροιμίες 14:12.

Ευτυχώς, έχουμε το Λόγο του Θεού. Η Γραφή είναι σε θέση να μας βοηθήσει να εξετάζουμε τις σκέψεις μας και να τις αξιολογούμε ώστε να εξακριβώνουμε ποιες είναι ορθές και ποιες χρειάζονται διόρθωση. (Εβραίους 4:12· Ιακώβου 1:25) Ανεξάρτητα από τη γενετική μας προδιάθεση ή την ανατροφή μας, όλοι μας μπορούμε να επιλέξουμε να αλλάξουμε τον τρόπο σκέψης και ενέργειάς μας αν πραγματικά το θέλουμε αυτό.—Εφεσίους 4:23, 24.

Εκτός από το να χρησιμοποιούμε τη Γραφή, μπορούμε να κάνουμε και κάτι άλλο για να αξιολογήσουμε τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε. Μπορούμε να ρωτήσουμε άλλους. Παραδείγματος χάρη, ρωτήστε το γαμήλιο σύντροφό σας ή το παιδί σας να σας πει ειλικρινά πώς τα πάτε στο συγκεκριμένο τομέα. Μιλήστε σε κάποιον ώριμο φίλο ο οποίος σας ξέρει καλά. Θα χρειαστεί ταπεινοφροσύνη για να δεχτείτε όσα έχουν να πουν και για να κάνετε οποιεσδήποτε προσαρμογές ίσως είναι αναγκαίες.

Να Σκέφτεστε Προτού Μιλήσετε!

Σε τελική ανάλυση, αν θέλουμε πραγματικά να μην πληγώνουμε τους άλλους με τα λόγια μας, πρέπει να κάνουμε ό,τι αναφέρει το εδάφιο Παροιμίες 16:23: «Οι νοήμονες σκέφτονται προτού μιλήσουν, και έτσι τα λόγια τους είναι πιο πειστικά». (Σημερινή Αγγλική Μετάφραση [Today’s English Version]) Ίσως να μην είναι πάντοτε εύκολο να ελέγξουμε τα αισθήματά μας. Ωστόσο, αν επιδιώκουμε να καταλαβαίνουμε τους άλλους αντί να τους κατηγορούμε ή να τους ταπεινώνουμε, τότε μπορεί να είναι πιο εύκολο να βρίσκουμε τα κατάλληλα λόγια για να εκφραζόμαστε.

Φυσικά, κανένας μας δεν είναι τέλειος. (Ιακώβου 3:2) Μερικές φορές, όλοι μας μιλάμε αστόχαστα. (Παροιμίες 12:18) Αλλά με τη βοήθεια του Λόγου του Θεού, μπορούμε να μάθουμε να σκεφτόμαστε προτού μιλήσουμε, καθώς επίσης να θέτουμε τα αισθήματα και τα συμφέροντα των άλλων πάνω από τα δικά μας. (Φιλιππησίους 2:4) Ας είμαστε αποφασισμένοι να αναζητούμε «ευχάριστα λόγια» αλήθειας, ιδιαίτερα όταν μιλάμε στα μέλη της οικογένειάς μας. Τότε τα λόγια μας δεν θα πληγώνουν και δεν θα κατεδαφίζουν, αλλά θα γιατρεύουν και θα εποικοδομούν όσους αγαπάμε.—Ρωμαίους 14:19.

[Εικόνα στη σελίδα 12]

Πώς μπορείτε να αποφύγετε να πείτε κάτι για το οποίο θα μετανιώσετε αργότερα;