Ndinyene Ifụre Idahaemi—Ndidu ke Ifụre ke Nsinsi

NTAK emi esisọn̄de ndinyene ifụre ndien, ke ini ẹnyenede, ntak emi esidide ke ibio ini? Ndi ekeme ndidi nte ke ifiọk oro nnyịn inyenede iban̄a ifụre ọkọn̄ọ ke ndap ndap ekikere—ke se nnyịn idoride enyịn ndinyene utu ke se ẹkemede ndinyene? Ẹkeme ndikot utọ abian̄a abian̄a ekikere oro edidu uwem ke ererimbot ndap.

Ndap ndap ekikere esinam ekikere oyo ọkpọn̄ ata idem n̄kpọ ke uwem ye unana ifụre esie onyụn̄ odụk ediye idaha oro enyenede ifụre, ofụmide n̄kpọ ekededi oro ekemede ndibiat ererimbot ndap oro. Nte ededi, ediwak ini mme mfịna eke ata ata ererimbot ẹsisịbe ẹdụk ndap emi inikiet inikiet ẹsinyụn̄ ẹnen̄ede ẹbiat ekikere mfọnọn̄kpọ emi, ẹnamde adaba ndap oro edemede edikụt se idide ata idem n̄kpọ.

Ẹyak nnyịn ikere iban̄a ikpehe kiet emi mme owo ẹsiyomde ifụre—akpan ebiet. Ke uwụtn̄kpọ, ekeme nditie nte idotenyịn odu ke akwa obio, anamde ẹdaba ndap ẹban̄a edinyene inemesịt, akamba okụkọfiọn̄, ye eti ufọkidụn̄. Ih, oro ekpetie nte edinyene ifụre oro ẹkeyomde ke anyan ini. Edi nte ndap emi edi ata idem n̄kpọ?

Ebiet—Nte Akwa Obio Edi Ikpîkpu Ndap?

Ke mme idụt oro ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ uforo, usuanetop n̄kpọurua oro ekemede ndidemede ọkpọsọn̄ udọn̄ mfọnọn̄kpọ esitap mme owo ndika akwa obio. Mme n̄ka oro ẹsede ẹban̄a utọ usuanetop n̄kpọurua oro inen̄ekede inyene udọn̄ ke ifụre fo, edi utu ke oro, ẹnyene udọn̄ ke unyamurua mmọ. Mmọ ẹsida mme idaha uforo oro ẹtiede nte ẹnọ ifụre ẹfụk mme mfịna ata ata ererimbot. Ntem, ifụre edikabade enyene ebuana ye n̄kpọurua mmọ oro ẹsuande etop ẹban̄a onyụn̄ enyene ebuana ye akwa obio.

Kere ban̄a uwụtn̄kpọ oro etienede mi. Ikpọ mbon ukara ke akwa obio kiet ke Edem Usoputịn Africa ẹma ẹwụk obukpọk ntọt oro owụtde in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke edin̄wọn̄ sika enen̄ede edi ukem ukem nte edida okụk oro owo ọbọde ufen an̄wana mfọp ke ikan̄. Oro ekedi ubak ubịnikọt ndidụri nditọisọn̄ esie utọn̄ mban̄a edin̄wọn̄ sika. Mme andinam ye mme andinyam sika ẹma ẹbiọn̄ọ ntọt oro ke ndiwụk obukpọk ntọt oro ẹbanade ediye ediye ẹnyụn̄ ẹwụtde mme ọn̄wọn̄ sika nte ẹdude uwem inemesịt ye mfọnọn̄kpọ oro ọdọn̄de owo itọn̄. Ke adianade do, usiakifia kiet oro anamde sika ama anam ndusụk mbonutom esie ẹsịne uwouwo enyịnọfọn̄ kiet ẹnyụn̄ ẹyara n̄kon̄ine itam mbon bọl ẹdeme sika ẹnọ n̄kparawa ke efak, ẹsịnde udọn̄ ẹnọ owo kiet kiet “ndidomo nse.” Ediwak n̄kparawa emi ẹketo mme obio-in̄wan̄ ẹdi, ndien sia mmọ ẹnanade ifiọk ẹban̄a n̄kari n̄kari ndutịm usuanetop n̄kpọurua, ẹma ẹda usuanetop n̄kpọurua emi ẹbian̄a mmọ. Mmọ ẹma ẹkabade ẹdi  mme enyene mbumehe un̄wọn̄ sika. N̄kparawa obio-in̄wan̄ emi ẹkedi akwa obio ndiyom ifụre man mmọ ẹn̄wam ubon mmọ m̀mê ẹkụt unen ke n̄kan̄ okụk. Utu ke oro, mmọ ke ẹkefọp ekese okụk oro mmọ ẹkpedade ẹnam mme n̄kpọ oro ẹnyenede ufọn.

Mme etop unyam n̄kpọurua oro ẹwụtde uwem oro okụtde unen ke akwa obio isiwakke ndito mbonurua. Mmọ ẹkeme ndito inua mme owo oro ẹwọrọde ẹdi akwa obio ndien ẹkopde bụt ndifiak nnyọn̄ obio-in̄wan̄ mmọ. Sia mîyomke nditie nte mbon ndiọkiso, mmọ ẹnam inua ẹban̄a inyene ye unen oro mmọ ẹdọhọde nte ikụtde ke akwa obio. Nte ededi, nditịm ndụn̄ọde idaha oro mmọ ẹdọhọde nte inyenede owụt nte ke idaha udu uwem mmọ eke idahaemi inyeneke ukpụhọde ye uwem obio-in̄wan̄ oro mmọ ẹkedude ke akpa; mmọ ẹn̄wan̄wana man ẹnyene okụk ukem nte ediwak mbon eken oro ẹdụn̄de ke akwa obio.

Enen̄ede edi ke ikpọ obio ke mme oburobụt owo ẹsiwak ndinọmọ mbufa mme oyom ifụre emi. Ntak-a? Ke ofụri ofụri, mmọ ikenyeneke ini ndikọri n̄kpet n̄kpet itie ufan ye mme owo ẹnyụn̄ ẹdu oyom usụn̄ ọkpọn̄ mbonubon mmọ. Ntre mmọ inyeneke mme ọnọ-item ndomokiet oro ẹkpen̄wamde mmọ ndifep mme n̄kpọ iduọ oro ẹdude ke usụn̄ uwem uma inyene obụkidem akwa obio.

Josué ikọduọhọ idụk afia edin̄wọn̄ sika. N̄ko-n̄ko, enye ama edi edifiọk nte ke mme n̄kpọ oro uwem akwa obio okoyomde ẹma ẹkponi ẹkan se enye ekekemede ndise mban̄a uforo uforo. Ke idaha esie, ke mfọn n̄kaha, n̄kukụre n̄kpọ oro akwa obio ekekemede ndinen̄ede nnọ enye ekedi ikpọ idotenyịn oro mîkosụhu. Enye ama ọfiọk ete ke imọ ikenyeneke ata ifụre ke akwa obio; ke ebiet oro ikakam inyeneke imọ. Ekikere editie ukpọk ukpọk, edisụhọde idem itie, ye edikpu ẹma ẹkan enye ubọk, ndien ke akpatre enye ama osụhọde idem esie onyụn̄ afiak ọnyọn̄ obio-in̄wan̄.

Enye okokop ndịk nte ke ẹyesak imọ nsahi. Utu ke oro, ubon ye mme ata ufan esie ẹma ẹdara enye ufiop ufiop ke ini enye ọkọnyọn̄de edi ufọk. Ke ntak ima ubon esie, n̄kann̄kụk obio-in̄wan̄ oro enye emehede, ye ima oro mme ufan esie ke esop Christian ẹkewụtde enye, ikebịghike enye ama enen̄ede odu ke ifụre akan nte enye okodude ke akwa obio, ke ebiet emi idotenyịn ediwak owo esikabarede akpa mfụhọ. Ke n̄kpaidem esie, ndinam utom ọkpọsọn̄ ye ete esie ke in̄wan̄ ama enen̄ede ada ediwak okụk ọsọk enye ye ubon esie akan ofụri okụk oro enye ekenyenede ke akwa obio.

Okụk—Nso Idi Ata Mfịna?

Nte okụk ayanam afo enyene ifụre? Liz emi otode Canada ọdọhọ ete: “Nte uyen, n̄kekere ke okụk anam owo ọbọhọ editịmede esịt.” Enye ama ama eren kiet oro ekenen̄erede enyene okụk. Ikebịghike mmọ ẹma ẹdọ ndọ. Ndi enye ama enyene ifụre? Liz aka iso ete: “Ke ini n̄kọdọde ndọ, nnyịn ima inyene ediye ufọk ye ubomisọn̄ iba, ndien idaha okụk nnyịn ama ọnọ nnyịn ifụre ndinyene ke ekperede ndidi n̄kpọ obụkidem ekededi, ndika isan̄, nnyụn̄ nnọ idem inemesịt. Ke edide esen n̄kpọ, n̄kosụk ntetịmede esịt mban̄a okụk.” Enye anam ntak an̄wan̄a: “Nnyịn ima inyene ediwak n̄kpọ oro ikemede nditaba. Etie nte adan̄a nte afo enyenede n̄kpọ, ntre ke afo anana ifụre. Okụk ikanamke nnyịn ibọhọ mfịna m̀mê editịmede esịt.”

Edieke afo ekerede ete ke unyeneke ediwak okụk oro akpanamde fi odu ke ifụre, bụp idemfo, ‘Nso idi ata mfịna? Nte enen̄ede edi unana okụk, mîdịghe nte edi unana edibiat okụk ke eti usụn̄?’ Ke afiakde eti ini edem, Liz ọdọhọ ete: “Idahaemi mmedifiọk nte ke se ikedide ntak mfịna ubon mi ke ini n̄kedide eyenọwọn̄ ekedi unana edibiat okụk ke eti usụn̄. Nnyịn ikesidep n̄kpọ ke isọn, ndien ke ntre isọn ama esifịghe nnyịn ke idem kpukpru ini. Emi ama ada editịmede esịt edi.”

Mfịn, nte ededi, Liz ye ebe esie ẹtịm ẹnyene ifụre  ẹkan, okposụkedi mmọ ẹnyenede esisịt okụk. Ke ini mmọ ẹkekpepde akpanikọ Ikọ Abasi, mmọ ẹma ẹtre ndikpan̄ utọn̄ nnọ mme ikọ etabi oro ẹtịn̄de ẹban̄a okụk ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndikpan̄ utọn̄ nnọ ikọ ọniọn̄ otode Abasi, esịnede mme ikọ emi: “Edi owo eke okopde uyo mi oyodụn̄ ke ifụre, oyonyụn̄ etie sụn̄ anana ndịk idiọk n̄kpọ.” (Mme N̄ke 1:33) Mmọ ẹma ẹyom uwem mmọ enen̄ede enyene se ọwọrọde akan se ediwak okụk oro ẹnyenede ke itie unịm okụk ẹkemede ndinọ. Idahaemi, nte mme isụn̄utom ke esenidụt, Liz ye ebe esie ke ẹkpep mme imọ ye ubuene nte ke Jehovah Abasi ọyọsọp ndida ata ifụre ndi ke ofụri isọn̄. Utom emi ọnọ mmọ ntotụn̄ọ uyụhọ ye nsọn̄ọnda oro ẹtode mfọnn̄kan uduak ye akakan ufọn, emi mîtoho udori okụk.

Ti isọn̄ akpanikọ emi: Edinyene inyene ke n̄kan̄ Abasi enen̄ede ọsọn̄ urua akan edinyene inyene obụkidem. Ke ofụri Edisana N̄wed Abasi, owo idorike nsọn̄uyo iban̄a edinyene inyene obụkidem, edi ẹdori ẹban̄a edinyene eti idaha ye Jehovah, idaha oro nnyịn ikemede ndinyene ebe ke ndika iso nnam uduak Abasi ke edinam akpanikọ. Christ Jesus ama esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndinyene “inyene ke n̄kan̄ Abasi” ndinyụn̄ mbon “inyene ke heaven.”—Luke 12:21, 33.

 Idaha —M̀mọ̀n̄ ke Afo Aka?

Edieke afo ekerede ke ndinyene n̄kokon̄ idaha ke n̄kaowo edi usụn̄ edinyene ifụre, bụp idemfo: ‘Anie owo oro odude ke idaha oro enen̄ede enyene ata ifụre? Ewe idaha ke nnyene ndisịm man nnyene enye?’ Eti ubọkọkọ ekeme ndinam fi enyene abian̄a abian̄a ekikere ifụre, adade esịm edikpu m̀mê, ke ọdiọkde akan, adade esịm akama-nsobo iduọ.

Mme ata ata ifiọk n̄kpọntịbe ẹwụt nte ke edinam eti enyịn̄ ye Abasi esinam nnyịn itịm inyene ifụre akan edinam enyịn̄ ye owo. Jehovah kpọt ekeme ndinọ mme owo enọ nsinsi uwem. Oro abuana ediwet enyịn̄ nnyịn, idịghe ke ndusụk n̄wed enyịn̄ n̄kaowo, edi ke n̄wed uwem Abasi.—Exodus 32:32; Ediyarade 3:5.

Ke ini afo ọkpọnọrede ndap ndap ekikere enịm n̄kan̄ kiet, didie ke afo ekere aban̄a idaha oro afo odude ke emi, ndien nso ke afo ke akpanikọ ekeme ndidori enyịn mban̄a ke ini iso? Idụhe owo ndomokiet oro enyenede kpukpru n̄kpọ. Enyene-ọniọn̄ Christian kiet esịn enye ke usụn̄ emi ete, “N̄kenyene ndikpep nte ke akananam uwem idịghe emi YE oko edi edi emi M̀MÊ oko.” Bet esisịt nyụn̄ kot ekebe oro “Ẹbụk Mbụk Emi ke Benin.”

Idahaemi bọrọ mme mbụme emi: Nso idi akpan ebiet oro ami n̄kade m̀mê utịtmbuba mi ke uwem? Ewe idi ata nnennen usụn̄ ndisịm do? Nte ekeme ndidi nte ke ami ndu ke anyan n̄wọn̄ọde n̄wọn̄ọde usụn̄ oro ananade ifụre ndien nte ke se ami nnen̄erede nyom edi se ẹkemede ndinyene ke usụn̄ oro mîwakke afan̄?

Ke ama ọkọnọ item aban̄a ufọn ibio ini oro mme n̄kpọ obụkidem ẹnyenede ke ẹmende ẹdomo ye mme ọsọn̄urua n̄kpọ eke spirit, Jesus ama ọdọhọ inam enyịn nnyịn “enen̄ede ese.” (Matthew 6:22) Enye ama anam an̄wan̄a nte ke mme akpan n̄kpọ ke uwem ẹdi mme ọsọn̄urua n̄kpọ eke spirit ye mme utịtmbuba oro ẹkọn̄ọde ke enyịn̄ Abasi ye Obio Ubọn̄ esie. (Matthew 6:9, 10) Mme n̄kpọ eken inen̄ekede idi akpan n̄kpọ m̀mê, idịghe se ẹkpenen̄erede ẹyom, yak idọhọ ntre.

Ediwak ukwak usio ndise mfịn ẹsikụt mme n̄kpọ oro ẹdude ẹkpere ye mme n̄kpọ oro ẹdude nsannsan. Ndi afo emenyene ntụhọ editie ntre? Ndi ekpere ndidi kpukpru n̄kpọ oro afo okụtde—oro edi, mme akpan n̄kpọ, mme n̄kpọ oro ẹmade, ye ndusụk ndap ndap ekikere, ẹdi se ẹkemede ndinyene? Edieke emi edide ntre ke ndusụk udomo, do ata akpan ndise oro mme Christian ẹnyenede ndise, kpa Obio Ubọn̄, ekeme ndisọp nsop ke otu ediwak ndise eken emi kiet kiet emiade mbuba eyom ntịn̄enyịn fo. Ọkpọsọn̄ item Jesus ekedi: “Ẹkam ẹbem iso ẹyom Obio Ubọn̄ Esie ye edinen ido Esie; ndien ẹyedian kpukpru n̄kpọ emi ẹnọ mbufo.”—Matthew 6:33.

Ndinyene Ifụre Idahaemi ye ke Nsinsi

Kpukpru nnyịn imekeme ndiduak nti n̄kpọ nnọ idem nnyịn ye mbon ima nnyịn. Nte ededi, sia nnyịn idide mme anana-mfọnmma owo, idude uwem ke anana-mfọnmma ererimbot, inyụn̄ inyenede ibio ini ndidu uwem, emi esinyịk nnyịn ndisụhọde mme n̄kpọ oro nnyịn nte enende ikemede ndidori enyịn ndisịm. Ke ediwak tọsịn isua emi ẹkebede, andiwet Bible kiet ama anam an̄wan̄a ete: “Ntie ke idak utịn n̄kabade, nnyụn̄ n̄kụt nte ke idịghe mbon nsọp-itọk ẹkan ke mbuba, inyụn̄ idịghe mbon-uko ẹkan ke ekọn̄, nte ke idịghe mbon eti ibuot ẹnyene udia, inyụn̄ idịghe mbon ikike ẹkụt inyene, inyụn̄ idịghe mme ọfiọkn̄kpọ owo ẹnyene itoro: koro ini ye unọmọ ẹtịbede ẹnọ mmọ kpukpru.”—Ecclesiastes 9:11.

 Ndusụk ini ekikak edinam uwem ofụri usen esinen̄ede edia nnyịn idem tutu nnyịn ifre ndise ata akpan n̄kpọ oro edide edifiọk owo emi nnyịn idide ye se nnyịn inen̄erede iyom man itịm idu ke ifụre. Kere ban̄a mme ikọ ọniọn̄ eke eset emi: “Owo eke amade silver iyụhọke silver; ndien owo ekededi eke amade inyene idikwe utọt; emi onyụn̄ edi ikpîkpu. Idap owo utom enịn̄e, adiade esisịt, onyụn̄ adiade ediwak: edi uyụhọ owo inyene iyakke enye ede idap.” (Ecclesiastes 5:10, 12) Ih, ifụre fo ọkọn̄ọ ke nso?

Edieke idaha fo ke ndusụk udomo ebietde idotenyịn Josué oro akakpade mfụhọ, nte emekeme ndikpụhọde mme utịtmbuba fo? Mbon oro ẹnen̄erede ẹma fi ẹyenọ fi ibetedem, kpa nte ubon ye mme ufan Josué ke esop Christian ẹkenamde. Afo emekeme ndinyene ifụre oro okponde akan ke usụhọde n̄kann̄kụk fo ye mbon oro ẹmade fi akan nte ekpenyenede ke akwa obio ye mbon oro ẹkemede ndidomo ndida fi mforo.

Edieke edide afo emenyenyene ekese, nte Liz ye ebe esie ẹkenyenede, nte afo emekeme ndikpụhọde usụn̄ uwem fo man esịn ini ye odudu efen efen ndin̄wam mme owo, edide mme imọ m̀mê ubuene, ndikpep mban̄a Obio Ubọn̄, kpa usụn̄ edinyene ata ifụre?

Edieke edide afo ke odomo ndinyene akamba itie ke n̄kaowo m̀mê ke itieutom, ekeme ndidi afo oyoyom nditie n̄kere ke esịt akpanikọ se inụkde fi. Edi akpanikọ, afo ndinyene ndusụk n̄kpọ oro ẹnamde uwem enem ekeme ndidian inemesịt ke uwem. Edi, nte afo emekeme ndinịm Obio Ubọn̄—ata usụn̄ edinyene ifụre oro ebịghide—ke nnennen itie? Ti mme ikọ Jesus: “Ekese inemesịt odu ke ndinọnọ akan nte odude ke ndibọbọ.” (Utom 20:35, NW) Edieke afo abuanade ke nsio nsio edinam ke esop Christian, afo eyenyene ifụre oro ọnọde uyụhọ.

Mbon oro ẹnyenede ọyọhọ mbuọtidem ke Jehovah ye ke Obio Ubọn̄ esie ẹdu ke ifụre idahaemi ẹnyụn̄ ẹdori enyịn ndinyene ọyọhọ ifụre ke ini iso. Andiwet psalm ọkọdọhọ ete: “Mmenịm Jehovah ke iso mi kpukpru ini: koro enye odude mi ke ubọk nnasia, ndisehekede. Mmọdo esịt adatde mi, ubọn̄ mi onyụn̄ ebre; obụkidem mi oyonyụn̄ etie ke ifụre.”—Psalm 16:8, 9.

[Ekebe/Ndise ke page 6]

Ẹbụk Mbụk Emi ke Benin

Ẹbụk mbụk emi ata ediwak ini ke nsio nsio usụn̄. Ke ndondo emi, akamba owo kiet emi odụn̄de ke obio-in̄wan̄ ke Benin, Edem Usoputịn Africa, ama obụk mbụk emi ke usụn̄ etienede mi ọnọ ndusụk n̄kpri owo.

Ọkọiyak awat ekpri ubom esie ọnyọn̄ ufọk ndien ataifiọk mbubehe esenidụt emi anamde utom ke idụt oro ọtọn̄ọde-tọn̄ọ uforo mi edi edisobo ye enye. Ataifiọk oro obụp ọkọiyak oro ntak emi enye abakde ọnyọn̄ ntre. Enye ọbọrọ ete ke imọ ikpokodu ebịghi akan oro edi ke imọ ima imụm iyak oro edikemde ubon imọ.

Ataifiọk oro obụp ete: “Ndien ke emi, nso ke afo esida kpukpru ini fo anam?”

Ọkọiyak oro ọbọrọ ete: “Ọfọn, mmesikọ iyak esisịt. Mbre mbre ye nditọ mi. Kpukpru nnyịn imesiduọk odudu ke ini eyo ofiopde. Ke mbubịteyo, nnyịn imesidia udia ọtọkiet. Ekem, mmesitie ọtọkiet ye mme ufan mi n̄kwọ ikwọ, ye ntre ntre eken.”

Ataifiọk oro esịbe odụk: “Sese, mmenyene n̄weditoro ufọkn̄wed ntaifiọk ndien n̄kekpep mban̄a mme n̄kpọ emi. Nyom ndin̄wam fi. Afo ekpenyene ndidu mbịghi ke ini akade ukọiyak. Afo eyenyene ediwak okụk ndien ibịghike eyekeme ndidep ubom oro okponde akan ekpri ubom emi. Ye ubom oro okponde akan, afo eyenyene okụk efen efen ndien ibịghike eyekeme ndinyene ediwak nsụn̄ikan̄ ukọiyak.”

Ọkọiyak oro obụp ete: “Ndien nso efen?”

“Ekem, utu ke ndinyam iyak nnọ mbonurua, afo emekeme ndinam mbubehe nnennen nnennen ye usiakifia m̀mê ndikam ntọn̄ọ usiakifia okwo oro edidade iyak anam mme n̄kpọ efen. Afo eyekeme ndikpọn̄ obio-in̄wan̄ fo n̄ka Cotonou, m̀mê Paris, m̀mê New York onyụn̄ etie do ese aban̄a ofụri mbubehe oro. Afo emekeme ndikam n̄kere ndisịn enyịn̄ mbubehe fo ke akamba ndutịm unyamurua onyụn̄ enyene ediwak miliọn okụk.”

Ọkọiyak oro obụp ete, “Kpukpru oro edibịghi adan̄a didie?”

Ataifiọk oro ọbọrọ ete: “Ekeme ndida isua 15 esịm 20.”

Ọkọiyak oro aka iso ete: “Ndien nso efen?”

Ataifiọk oro anam an̄wan̄a ete: “Oro edi ini emi uwem ọtọn̄ọde ndinyene inem. Ekem afo emekeme ndinyene nduọkodudu. Afo emekeme ndiwọrọ n̄kpọn̄ akwa obio oro uwem ọyọhọde ye utom onyụn̄ etiede itọkitọk aka nsannsan obio-in̄wan̄.”

Ọkọiyak oro obụp ete: “Ndien nso efen?”

“Ekem afo eyenyene ini ndikọ iyak esisịt, ndibre mbre ye nditọ fo, ndiduọk odudu ke ini eyo ofiopde, ndidia udia mbubịteyo ye ubon fo, ndinyụn̄ ntie ọtọkiet ye mme ufan fo n̄kwọ ikwọ.”

[Mme ndise ke page 7]

Nte edimenede owo itie anam ẹnyene ifụre?

[Mme ndise ke page 8]

Mme ekemmọ Christian ẹnen̄ede ẹnyene udọn̄ ke ifụre fo