Pagkinabuhi nga Dili na Alang sa Atong Kaugalingon

“[Si Kristo] namatay alang sa tanan aron sila nga nagakinabuhi magkinabuhi dili na alang sa ilang kaugalingon.”—2 CORINTO 5:15.

1, 2. Unsang Kasulatanhong sugo ang nagpalihok sa unang-siglong mga sumusunod ni Jesus sa pagbuntog sa kahakog?

 KADTO mao ang kataposang gabii ni Jesus dinhi sa yuta. Pipila na lang ka oras, ihatag na niya ang iyang kinabuhi alang sa tanan nga magpasundayag ug pagtuo kaniya. Nianang gabhiona, gisultian ni Jesus ang iyang matinumanong mga apostoles ug daghang hinungdanong mga butang. Apil niana ang sugo mahitungod sa usa ka hiyas nga nahimong timailhan sa iyang mga sumusunod. “Ako magahatag kaninyog bag-ong sugo,” siya miingon, “nga kamo maghigugmaay sa usag usa; ingon sa akong paghigugma kaninyo, nga kamo usab maghigugmaay sa usag usa. Pinaagi niini ang tanan makaila nga kamo akong mga tinun-an, kon kamo adunay gugma sa inyong taliwala.”—Juan 13:34, 35.

² Ang matuod nga mga Kristohanon kinahanglang magpasundayag ug nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga gugma alang sa usag usa ug angay nilang unahon ang mga panginahanglan sa ilang mga isigkamagtutuo inay ang ilaha. Dili gayod sila magpanuko bisan sa ‘pagtugyan sa ilang kalag alang sa ilang mga higala.’ (Juan 15:13) Sa unsang paagi misanong ang unang mga Kristohanon sa bag-ong sugo? Sa iyang gibantog nga basahong Apology, ang magsusulat sa ikaduhang siglo nga si Tertullian mikutlo sa uban nga misulti bahin sa mga Kristohanon: ‘Tan-awa pagkadako sa ilang gugma sa usag usa; andam gani silang mamatay alang sa usag usa.’

3, 4. (a) Nganong angay natong pakigbisogan ang kahakog? (b) Unsay atong konsiderahon niining artikuloha?

³ Kita usab kinahanglang “magpadayon sa pagpinas-anay sa mga kabug-at sa usag usa, ug sa ingon magtuman sa balaod ni Kristo.” (Galacia 6:2) Apan, ang kahakog maoy usa sa kinadak-ang mga babag sa pagsugot sa balaod ni Kristo ug sa ‘paghigugma kang Jehova nga atong Diyos uban sa tibuok natong kasingkasing, kalag, ug hunahuna ug paghigugma sa atong mga silingan sama sa atong kaugalingon.’ (Mateo 22:37-39) Tungod kay kita dili hingpit, kita mokiling sa paghunahuna lamang  sa kaugalingon. Idugang niini ang kapit-os sa adlaw-adlaw nga kinabuhi, ang maindigong palibot sa eskuylahan o sa trabahoan, ug ang pagpakigbisog nga mabatonan ang mga kinahanglanon sa kinabuhi, ug kining kinaiyanhong kiling mosamot. Kining maong kiling ngadto sa kahakog nagpadayon gihapon. Si apostol Pablo nagpasidaan: “Sa kataposang mga adlaw . . . ang mga tawo sobra ka mahunahunaon sa kaugalingon.”—2 Timoteo 3:1, 2, Phillips.

⁴ Sa hinapos nga bahin sa iyang yutan-ong ministeryo, gihatagan ni Jesus ang iyang mga tinun-an ug tulo-ka-lakang nga paagi nga makatabang kanila sa pagbuntog sa kahakog. Unsa man kana, ug sa unsang paagi makabenepisyo kita gikan sa iyang mga instruksiyon?

Usa ka Epektibong Pangontra!

5. Samtang nagsangyaw sa amihanang bahin sa Galilea, unsay gibutyag ni Jesus sa iyang mga tinun-an, ug nganong naguol man sila pag-ayo niana?

⁵ Si Jesus nagsangyaw duol sa Caesaria Filipos sa amihanang Galilea. Kining malinawon, matahom nga dapit morag mas haom alang sa paglingawlingaw inay kay sa paghikaw sa kaugalingon. Apan, samtang didto sila, gibutyag ni Jesus sa iyang mga tinun-an nga “siya kinahanglang moadto sa Jerusalem ug mag-antos sa daghang butang gikan sa mga ansiyano ug sa pangulong mga saserdote ug sa mga eskriba, ug pagapatyon, ug sa ikatulo ka adlaw pagabangonon.” (Mateo 16:21) Lagmit naguol pag-ayo ang mga tinun-an ni Jesus sa iyang gibutyag kanila, kay hangtod nianang panahona ilang gidahom nga ang ilang Pangulo magtukod sa iyang Gingharian dinhi sa yuta!—Lucas 19:11; Buhat 1:6.

6. Nganong gibadlong man ni Jesus si Pedro?

⁶ Dihadiha ‘gipinig ni Pedro si Jesus ug gibadlong siya, nga nag-ingon: “Magmaluloton ka sa imong kaugalingon, Ginoo; dili gayod mahitabo kanimo kini nga dulnganan.”’ Unsay tubag ni Jesus? “Sa pagliso niya, siya miingon kang Pedro, ‘Magpalikod ka kanako, Satanas! Ikaw maoy kapandolan kanako, tungod kay ikaw naghunahuna, dili sa hunahuna sa Diyos, kondili nianang sa mga tawo.’” Dako gayod ang kalainan nianang duha ka tinamdan! Kinabubut-ong gidawat ni Jesus ang nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga dalan nga gipasubay sa Diyos kaniya—kanang dalan nga mosangko sa iyang kamatayon diha sa estaka sa pagsakit pipila ka bulan gikan niana. Gisugyot ni Pedro ang hayahay nga dalan. “Magmaluloton ka sa imong kaugalingon,” siya miingon. Sa walay duhaduha maayo ang tuyo ni Pedro. Bisan pa niana, gibadlong siya ni Jesus tungod kay si Pedro nianang panahona nagpaimpluwensiya kang Satanas. Ang gihunahuna ni Pedro ‘dili ang hunahuna sa Diyos, kondili kanang iya sa mga tawo.’—Mateo 16:22, 23.

7. Sumala sa nasulat diha sa Mateo 16:24, unsang dalan ang gilatid ni Jesus nga sundon sa iyang mga sumusunod?

⁷ Ang mga pulong nga sama sa gisulti ni Pedro kang Jesus madungog usab karon. Ang kalibotan subsob nga mag-awhag sa usa ka tawo nga ‘magmaluloton sa imong kaugalingon’ o ‘ayaw paglisodlisod.’ Sa laing bahin, nagsugyot si Jesus ug lahi gayod nga tinamdan. Giingnan niya ang iyang mga tinun-an: “Kon adunay buot mosunod kanako, padumilia siya sa iyang kaugalingon ug ipapas-an ang iyang estaka sa pagsakit ug magpadayon sa pagsunod kanako.” (Mateo 16:24) “Kining mga pulonga dili pagdapit alang niadtong dili pa mga tinun-an,” nag-ingon ang The New Interpreter’s Bible, “kondili usa ka pagdapit sa pagpalandong sa kahulogan sa pagkatinun-an alang niadtong misanong na sa pagtawag ni Kristo.” Ang tulo ka lakang nga gilatid ni Jesus, sumala sa nasulat diha sa maong teksto, kinahanglang sundon sa mga magtutuo. Usausahon nato paghisgot ang matag lakang.

8. Ipatin-aw kon unsay kahulogan sa pagdumili sa imong kaugalingon.

⁸ Una, kinahanglang dumilian nato ang atong kaugalingon. Ang Gregong pulong alang sa “pagdumili sa kaugalingon” nagpasabot ug pagkaandam sa pagsalikway sa hakog nga mga tinguha o personal nga kahayahay. Ang pagdumili sa atong kaugalingon wala lamang magpasabot nga likayan nato ang pipila ka kalingawan matag karon ug unya; wala usab kini magpasabot nga sobra natong hikawan o daoton ang atong kaugalingon. Kita dili na maoy ‘tag-iya sa atong kaugalingon’  sa pagkaagi nga kita kinabubut-on nga magtugyan ngadto kang Jehova sa atong tibuok nga kinabuhi ug sa tanan nga nalakip niana. (1 Corinto 6:19, 20) Imbes maghunahuna lamang sa kaugalingon, ang atong kinabuhi masentro na sa pag-alagad sa Diyos. Ang pagdumili sa atong kaugalingon nagpasabot nga kita determinado nga motuman sa kabubut-on sa Diyos, bisan pag kini supak tingali sa atong dili-hingpit nga mga kiling. Atong gipakita nga bug-os ang atong debosyon sa Diyos sa dihang atong gipahinungod ang atong kaugalingon kaniya ug nagpabawtismo. Dayon maningkamot kita sa pagtuman sa atong pahinungod sa tibuok natong kinabuhi.

9. (a) Sa dinhi pa si Jesus sa yuta, unsay gihawasan sa estaka sa pagsakit? (b) Sa unsang paagi atong pas-anon ang atong estaka sa pagsakit?

⁹ Ang ikaduhang lakang mao nga kinahanglang pas-anon nato ang atong estaka sa pagsakit. Sa unang siglo, ang estaka sa pagsakit naghawas ug pag-antos, kaulawan, ug kamatayon. Kasagaran, ang mga kriminal lamang ang patyon diha sa estaka sa pagsakit o ang ilang patayng lawas ibitay sa estaka. Pinaagi niining mga pulonga, gipakita ni Jesus nga ang usa ka Kristohanon kinahanglang magmaandam sa pagdawat sa paglutos, pagtamay, o bisan sa kamatayon, tungod kay siya dili bahin sa kalibotan. (Juan 15:18-20) Ang atong Kristohanong mga sukdanan nagpalahi kanato sa mga tawo sa kalibotan, busa sila ‘mosulti nga mapasipalahon kanato.’ (1 Pedro 4:4) Mahimong mahitabo kini sa eskuylahan, sa atong trabahoan, o bisan sulod sa pamilya. (Lucas 9:23) Bisan pa niana, kita andam nga moantos sa pagtamay sa kalibotan tungod kay kita wala na magkinabuhi alang sa atong kaugalingon. Si Jesus miingon: “Malipayon kamo sa dihang pakaulawan kamo sa mga tawo ug pagalutoson kamo ug sa binakak sultihan kamo sa tanang matang sa kadaotan tungod kanako. Pagmaya ug lukso sa kalipay, sanglit dako ang inyong ganti sa mga langit.” (Mateo 5:11, 12) Sa pagkatinuod, ang pagkabaton sa pag-uyon sa Diyos mao ang labing hinungdanon.

10. Unsay nalangkit sa padayon nga pagsunod kang Jesus?

¹⁰ Ikatulo, si Jesu-Kristo miingon nga kita kinahanglang magpadayon sa pagsunod kaniya. Sumala sa An Expository Dictionary of New Testament Words, ni W. E. Vine, ang pagsunod nagpasabot ug pagkahimong kauban—“usa nga nagsubay sa mao ra nga dalan.” Ang 1 Juan 2:6 nag-ingon: “Siya nga nag-ingon nga siya nagpabiling nahiusa uban [sa Diyos] nailalom usab sa obligasyon nga magpadayon sa paglakaw sama sa iyang [si Kristo] paglakaw.” Sa unsang paagi naglakaw si Jesus? Ang gugma ni Jesus alang sa iyang langitnong Amahan ug sa iyang mga tinun-an wala maghatag ug luna sa kahakog. “Si Kristo wala magpahimuot sa iyang kaugalingon,” misulat si Pablo. (Roma 15:3) Bisan sa dihang siya gikapoy o gigutom, giuna ni Jesus ang mga panginahanglan sa uban inay ang iyaha. (Marcos 6:31-34) Nanglimbasog usab si Jesus diha sa buluhaton nga pagsangyaw ug pagtudlo bahin sa Gingharian. Dili ba nato angayng sundogon siya samtang kita masiboton nga nagtuman sa gisugo kanato nga ‘maghimog mga tinun-an sa katawhan sa tanang kanasoran, nga magatudlo kanila sa pagtuman sa tanang butang nga gisugo ni Jesus’? (Mateo 28:19, 20) Niining tanan, si Kristo nagbilin ug sumbanan alang kanato, ug kita kinahanglang “managsunod pag-ayo sa iyang tunob.”—1 Pedro 2:21.

11. Nganong hinungdanon nga atong dumilian ang atong kaugalingon, pas-anon ang atong estaka sa pagsakit, ug padayon nga sundon si Jesu-Kristo?

¹¹ Hinungdanon nga atong dumilian ang atong kaugalingon, pas-anon ang atong estaka sa pagsakit, ug padayon nga sundon ang atong Ehemplo. Ang pagbuhat nato niana mosumpo sa kahakog—nga dakong babag sa pagpasundayag ug nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga gugma. Dugang pa, si Jesus miingon: “Si bisan kinsa nga buot magluwas sa iyang kalag mawad-an niini; apan si bisan kinsa nga mawad-an sa iyang kalag tungod kanako makakaplag niini. Kay unsay kapuslanan alang sa usa ka tawo kon maangkon niya ang tibuok kalibotan apan mawad-an sa iyang kalag? o unsay ikahatag sa usa ka tawo baylo sa iyang kalag?”—Mateo 16:25, 26.

Dili Kita Makaalagad sa Duha ka Agalon

12, 13. (a) Unsay gustong mahibaloan sa batan-ong magmamando nga nangayog tambag kang Jesus? (b) Unsang tambag ang gihatag ni Jesus sa batan-ong lalaki, ug ngano?

¹² Pipila ka bulan human gipasiugda ni Jesus nga kinahanglang dumilian sa mga tinun-an ang ilang kaugalingon, usa ka dato nga batan-ong magmamando ang miduol kaniya ug miingon: “Magtutudlo, unsang maayo ang kinahanglan ko nga buhaton aron maangkon ang kinabuhing walay kataposan?” Giingnan siya ni Jesus nga ‘sundon nga mapinadayonon ang mga sugo’ ug dayon gihisgotan  niya ang pipila niana. Ang batan-ong lalaki miingon: “Akong gisunod kining tanan.” Lagmit sinsero ang maong lalaki ug gihimo niya ang tanan aron matuman ang mga sugo sa Balaod. Busa siya nangutana: “Unsa pay akong kulang?” Agig tubag, gisulti ni Jesus kaniya ang usa ka talagsaong pagdapit, nga nag-ingon: “Kon buot ka nga mahingpit [“kompleto,” New American Standard Bible] lakaw ug ibaligya ang imong mga kabtangan ug ipanghatag sa mga kabos ug makabaton ka ug bahandi sa langit, ug umari ka mahimong akong sumusunod.”—Mateo 19:16-21.

¹³ Nakita ni Jesus nga aron ang batan-ong lalaki makaalagad kang Jehova nga bug-os kalag, kinahanglang wagtangon niya ang dakong babag sa iyang kinabuhi—ang iyang materyal nga bahandi. Ang tinuod nga tinun-an ni Kristo dili mahimong mag-alagad sa duha ka agalon. Siya ‘dili mahimong ulipon sa Diyos ug sa Bahandi.’ (Mateo 6:24) Siya nagkinahanglan ug ‘yanong mata’ nga nasentro sa espirituwal nga mga butang. (Mateo 6:22) Ang pagbaligya sa mga kabtangan ug paghatag niana sa mga kabos maoy pagsakripisyo sa kaugalingon. Puli niining materyal nga sakripisyo, gitanyagan ni Jesus ang batan-ong magmamando ug bililhon kaayong pribilehiyo nga makatigom ug bahandi sa langit—bahandi nga makahatag kaniya ug kinabuhing walay kataposan ug motultol ngadto sa paglaom nga sa ngadtongadto magmando uban kang Kristo sa langit. Ang batan-ong lalaki dili andam nga dumilian ang iyang kaugalingon. “Siya milakaw nga naguol, kay siya naghupot man ug daghang kabtangan.” (Mateo 19:22) Apan, ang ubang mga sumusunod ni Jesus lahi ug pagsanong.

14. Sa unsang paagi misanong ang upat ka mangingisda sa pagdapit ni Jesus nga mosunod kaniya?

¹⁴ Mga duha ka tuig una pa niana, gidapit usab ni Jesus ang upat ka mangingisda nga ginganlag Pedro, Andres, Santiago, ug Juan. Ang duha kanila nangisda nianang panahona, ug ang duha puliki nga nagpuna sa ilang mga pukot. Giingnan sila ni Jesus: “Sunod kamo kanako, ug himoon ko kamong mga mangingisda ug mga tawo.” Sa ngadtongadto ang upat mibiya sa ilang pagpangisda ug misunod kang Jesus sa tibuok nilang kinabuhi.—Mateo 4:18-22.

15. Sa unsang paagi ang usa ka modernong-adlaw nga Saksi ni Jehova naghimog mga sakripisyo aron sa pagsunod kang Jesus?

¹⁵ Daghang Kristohanon karon ang misundog sa panig-ingnan sa upat ka mangingisda inay kay sa dato nga batan-ong magmamando. Ilang gisakripisyo ang bahandi ug kahigayonan niining kalibotana aron mag-alagad kang Jehova. “Sa dihang ako nag-edad ug 22 anyos, kinahanglan akong mohimog hinungdanong desisyon,” miingon si Deborah. Siya miingon: “Ako nagtuon sa Bibliya sulod sa mga unom na ka bulan, ug gusto nakong ipahinungod ang akong kinabuhi kang Jehova, apan ang akong pamilya supak kaayo. Sila mga multimilyonaryo, ug ilang gibati nga kon mag-Saksi ko, maulawan sila. Gihatagan nila ako ug 24 ka oras sa pagpili kon unsay akong gusto—usa ka luho nga kinabuhi o ang kamatuoran. Kon dili nako hunongon ang pagpakigkita sa mga Saksi, wala akoy mapanunod sa akong pamilya. Gitabangan ako ni Jehova sa paghimo sa hustong desisyon ug gihatagan niya ako ug kalig-on nga mobuhat niana. Gigugol nako ang milabayng 42 ka tuig sa bug-os-panahong pag-alagad, ug wala gyod ko magmahay. Pinaagi sa pagsalikway sa hakog, mahiligon-sa-kalingawan nga estilo sa kinabuhi, akong nalikayan ang kakawangan ug kagul-anan nga akong nakita taliwala sa mga membro  sa akong pamilya. Duyog sa akong bana, ako nakatabang sa kapin sa usa ka gatos ka tawo sa pagkakat-on sa kamatuoran. Kining espirituwal nga mga anak mas bililhon kanako kay sa bisan unsang materyal nga mga bahandi.” Milyonmilyon pang mga Saksi ni Jehova ang susama niyag gibati. Komosta sa imong bahin?

16. Sa unsang paagi ikapakita nato nga kita wala na magkinabuhi alang sa atong kaugalingon?

¹⁶ Ang tinguha nga magkinabuhi nga dili na alang sa ilang kaugalingon nagtukmod sa libolibo ka Saksi ni Jehova sa pag-alagad ingong mga payunir, o bug-os-panahong mga magmamantala sa Gingharian. Ang uban, kansang mga sirkumstansiya wala magtugot kanila sa pagpakigbahin sa bug-os-panahong ministeryo, nag-ugmad sa espiritu sa pagpayunir ug nagpaluyo sa buluhaton nga pagsangyaw sa Gingharian sa labing maayo nga ilang maarangan. Ang mga ginikanan nagpakita ug susamang espiritu sa dihang sila naggugol ug dakong bahin sa ilang panahon ug ilang gisakripisyo ang personal nga mga intereses aron mabansay ang ilang mga anak sa espirituwal. Sa usa ka paagi o sa lain, kitang tanan makapakita nga ang mga intereses sa Gingharian maoy atong giuna.—Mateo 6:33.

Kang Kinsang Gugma ang Nagtukmod Kanato?

17. Unsay nagtukmod kanato sa paghimog mga pagsakripisyo?

¹⁷ Ang pagpasundayag ug nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga gugma dili mao ang kinasayonang dalan nga subayon. Apan hunahunaa kon unsay nagtukmod kanato. Si Pablo misulat: “Ang gugma nga iya ni Kristo nagatukmod kanamo, tungod kay mao kini ang among gikahukom, nga ang usa ka tawo namatay alang sa tanan . . . Ug siya namatay alang sa tanan aron sila nga nagakinabuhi magkinabuhi dili na alang sa ilang kaugalingon, kondili alang kaniya nga namatay alang kanila ug gibangon.” (2 Corinto 5:14, 15) Ang gugma ni Kristo ang nagtukmod kanato sa pagkinabuhi nga dili na alang sa atong kaugalingon. Pagkapuwersado nga panukmod kana! Tungod kay si Kristo namatay alang kanato, wala ba nato batia ang moral nga obligasyon nga magkinabuhi alang kaniya? Sa pagkatinuod, ang pagpasalamat sa giladmon sa gugma nga gipakita sa Diyos ug ni Kristo kanato angayng magtukmod kanato sa pagpahinungod sa atong kaugalingon sa Diyos ug sa pagkahimong mga tinun-an ni Kristo.—Juan 3:16; 1 Juan 4:10, 11.

18. Nganong takos ang nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga dalan?

¹⁸ Takos ba ang pagkinabuhi nga dili na alang sa atong kaugalingon? Human isalikway sa dato nga batan-ong magmamando ang pagdapit ni Kristo ug sa nakalakaw na siya, si Pedro miingon kang Jesus: “Tan-awa! Gibiyaan namo ang tanang butang ug nagsunod kanimo; unsa man gayod unya ang among makuha niana?” (Mateo 19:27) Si Pedro ug ang ubang mga apostoles nagdumili gayod sa ilang kaugalingon. Unsa may ilang ganti? Si Jesus unang naghisgot bahin sa ilang pribilehiyo nga magmando uban kaniya sa langit. (Mateo 19:28) Niana gihapong higayona, gihisgotan ni Jesus ang mga panalangin nga madawat sa tanan niyang mga tinun-an. Siya miingon: “Walay usa nga nagbiya ug balay o mga igsoong lalaki o mga igsoong babaye o inahan o amahan o mga anak o kaumahan tungod kanako ug tungod sa maayong balita nga dili makabaton ug usa ka gatos ka pilo karon niining yugtoa sa panahon . . . ug sa umaabot nga sistema sa mga butang sa kinabuhing walay kataposan.” (Marcos 10:29, 30) Mas daghan kitag madawat kay sa atong gisakripisyo. Dili ba ang atong espirituwal nga mga amahan, inahan, igsoong lalaki, igsoong babaye, ug mga anak mas bililhon kay sa bisan unsa nga atong gisalikway alang sa Gingharian? Kinsa ang nakabaton ug magantihon kaayong kinabuhi—si Pedro o ang dato nga batan-ong magmamando?

19. (a) Nagdepende sa unsa ang tinuod nga kalipay? (b) Unsay atong hisgotan sa sunod nga artikulo?

 ¹⁹ Pinaagi sa iyang mga pulong ug buhat, gipakita ni Jesus nga ang kalipay naggikan sa paghatag ug sa pag-alagad, dili sa kahakog. (Mateo 20:28; Buhat 20:35) Sa dihang kita dili na magkinabuhi alang sa atong kaugalingon kondili magpadayon sa pagsunod kang Kristo, kita magmatagbawon sa kinabuhi karon ug makalaom ug kinabuhing walay kataposan sa umaabot. Siyempre, kon atong dumilian ang atong kaugalingon, si Jehova mahimong Tag-iya nato. Sa ingon, kita mahimong mga ulipon sa Diyos. Nganong magantihon kining maong pagkaulipon? Sa unsang paagi nag-apektar kini sa mga desisyon nga atong himoon? Ang sunod nga artikulo maghisgot niining mga pangutanaha.

Nahinumdom Ka Ba?

• Nganong angay natong sumpoon ang atong hakog nga mga kiling?

• Unsay kahulogan sa pagdumili sa kaugalingon, pagpas-an sa estaka sa pagsakit, ug sa padayon nga pagsunod kang Jesus?

• Unsay nagtukmod kanato nga dili na magkinabuhi alang sa atong kaugalingon?

• Nganong takos ang nagsakripisyo-sa-kaugalingon nga kinabuhi?

[Mga Pangutana sa Pagtuon]

[Hulagway sa panid 11]

“Magmaluloton ka sa imong kaugalingon, Ginoo”

[Hulagway sa panid 13]

Unsay nakapugong sa batan-ong magmamando sa pagsunod kang Jesus?

[Mga hulagway sa panid 15]

Ang gugma nagtukmod sa mga Saksi ni Jehova sa pag-alagad ingong masibotong mga magmamantala sa Gingharian