1-3. (a) Lé amɛ sugbɔ kpɔnɔ edɔ ci wowanɔ doɔ? (b) Biɔse ciwo mɛ mìagbeje le nyɔta cɛ mɛɔ?

LE XEXEƐ pleŋ mɛɔ, amɛwo wanɔ dɔ sɛnsinɖe yí sɔ kpɔnɔ wowoɖekiwo koɖo wowo xomuwo ji. Edɔ ci amɛ sugbɔ wanɔ dejɔnɔ ji nɔ wo o yí dɔmɛ yiyi ŋkeŋke venɔ mɛɖewo nu. Nɔ ahan ele nɔ eo can nɛ ɖe, nyi àtɛnŋ awa keŋ ase vivi nɔ edɔ ci èwanɔɔ? Lé àwɛ akpɔ jijɔ do edɔ ci èwakɔ nuɔ?

² Yehowa nu nɔ mì mɔ: “Agbetɔ ɖeka ɖeka [ɖo] a ɖu enu; yi a nu; yi a lɔn yi dɔ. Enu hunnɔwo nyi nyɔna ciwo yí so Mawu gbɔ.” (Ŋununyatɔ 3:13) Ci Yehowa wa mìɔ, ésɔ eʒan edɔwawa tɔ do mì mɛ yí edɔwawa dronɔ mì hɛnnɛ. Éji mɔ mìwo le kpɔnɔ jijɔ do enu ci mìwakɔ nu.—Hlɛn Ŋununyatɔ 2:24; 5:18.

³ Eyi taɖo ɖe, nyi yí atɛnŋ akpedo mì nu mìase vivi nɔ edɔ ci mìwanɔɔ? Edɔ ci hanciwo Kristotɔwo deɖo awaɔ? Lé mìawɛ awa nu le dredrenu le edɔ ci mìwanɔ koɖo Yehowa sɛnsɛn mɛɔ? Yí edɔ ci yí nyi edɔ vevitɔ ci mìatɛnŋ awaɔ?

4, 5. Lé Yehowa kpɔnɔ edɔwawa doɔ?

⁴ Yehowa ŋtɔ lɔn edɔ wawa. Gɔnmɛjeje 1:1 nu mɔ:  “Mawu ɖo jeŋkwi koɖo xexe.” Ci Mawu wa nyigban koɖo enushianu ci yí le ji ɖegbɔɔ, énu mɔ “wo pleŋ wo nyɔ nywiɖe.” (Gɔnmɛjeje 1:31) Enu ci Gbɛɖotɔ lɔ wa jɔ ji ni.—1 Timɔte 1:11.

⁵ Yehowa demi edɔ wawa o. Yesu nu mɔ: “Edanyɛ kpɔtɔ le edɔ wakɔ keke je egbɛ.” (Ʒan 5:17) Mìdenya enujiŋ ciwo pleŋ Yehowa wa o, vɔ mìnya nu so ɖewo nu. Écan mɛ ciwo yí aɖu fyɔ koɖo Eviɛ Yesu Kristo yí wonyi akpaxwe ɖe nɔ Fyɔɖuxu lɔ. (2 Korɛntitɔwo 5:17) Yehowa gbekplɔkɔ agbetɔwo yí lekɔ bu nɔ wo veviɖe. Eŋɛnywidradradɔ ci wowakɔ le xexeɛ pleŋ mɛ na yí amɛ miliɔn nɛniɖe vajeshi Yehowa yí kpɔkɔ emɔ mɔ yewoanɔ agbe tɛgbɛɛ le paradiso mɛ le nyigban ji.—Ʒan 6:44; Rɔmatɔwo 6:23.

6, 7. Edɔwatɔ ciŋmɛ Yesu nyiɔ?

⁶ Yesu lɔn edɔwawa shigbe Dalɔ hannɛ. Gbɔxwe Yesu ava nyigban jiɔ, ényi “ŋsɛn dɔwatɔ” nɔ Mawu yí kpedo nu wowa enu ciwo pleŋ le jeŋkwimɛ koɖo nyigban ji. (Elododo Wema 8:22-31; Kolosetɔwo 1:15-17) Hwenu Yesu le nyigban jiɔ, ékpɔtɔ wanɔ dɔ sɛnsinɖe. Hwenu enyi ɖajɛviɔ, ékpla lé awɛ anyi kapita bibi do yí kankandoji li mɔ ékpanɔ xɔmɛ nuwo yí gbegbanɔ xɔwo. Yesu nya yi dɔ wawa ɖɛ nywiɖe keke wovayɔɛni mɔ “acikpatɔ.”—Maki 6:3.

⁷ Vɔ edɔ vevitɔ nɔ Yesu le nyigban ji yí nyi eŋɛnywi lɔ dradra koɖo enukplakpla amɛwo so Yehowa nu. Exwe amɛtɔn koɖo fan yí eɖo asɔ wa yi sumɔsumɔdɔ lɔ. Éwanɔ dɔ sɛnsinɖe so nyidin fɔnfɔnmɛ yinɔ zanshinshin. (Luiki 21:37, 38; Ʒan 3:2) Yesu zɔnnɔ afɔ kpeci sanŋdi nɛniɖe to afizɔ mɔwo ji vayi  dranɔ eŋɛnywi lɔ nɔ amɛ sugbɔ lé atɛnŋ awɛ do.—Luiki 8:1.

8, 9. Nyi yí taɖo Yesu kpɔnɔ jijɔ le edɔ ci ewanɔ mɛɔ?

⁸ Mawu dɔ lɔ wawa le shigbe ŋɖuɖu nɛ nɔ Yesu. Edɔ cɛ wawa donɔ zo lanmɛ ni yí nanɔ ŋsɛn yi. Hweɖewonuɔ, edɔ bianɔ ŋkuvi nɔ Yesu keke dekpɔnɔ vovo aɖu nu kpetii o. (Ʒan 4:31-38) Ézannɔ emɔ ɖekpokpui ci yí hun ni keŋ sɔ kpenɔdo mɛbuwo nu nɔ woakpla nu so Dalɔ nu. Eyi taɖo etɛnŋ nu nɔ Yehowa mɔ: “Ŋ na kanfukanfu Eo le nyigban ji, ɖo Ŋ ɖegbɔ edɔ ci E dɔ Ŋ mɔ Nyɛ le wa.”—Ʒan 17:4.

⁹ Eze petii mɔ, Yehowa koɖo Yesu wanɔ dɔ sɛnsinɖe. Wosenɔ vivi yí kpɔnɔ jijɔ le wowo dɔwo wawa mɛ. Mìji mɔ mìanɔ “shigbe Mawu ɛnɛ,” yí “a kplɔ [Yesu] teshiwo do.” (Efezitɔwo 5:1; 1 Piɛ 2:21) Eyi taɖo mìjenɔ agbla yí wanɔ dɔ sɛnsinɖe yí gbewanɔ ci ji mìkpe le ŋɖekpokpui ci mìwanɔ mɛ.

10, 11. Nyi yí atɛnŋ akpedo mì nu mìaɖo susu nywi do edɔ ci mìwanɔ nuɔ?

¹⁰ Ci mìnyi Yehowa mɛwoɔ, mìwanɔ dɔ sɛnsinɖe keŋ sɔ kpɔnɔ mìwoŋtɔwo koɖo mìwo xomu ji. Mìji mɔ mìasenɔ vivi nɔ mìwo dɔ, vɔ egbɔnnɔnu. Eyi taɖo, nyi mìatɛnŋ awa nɔ mìdekpɔnɔ jijɔ le mìwo dɔwo wawa mɛɔ?

¹¹ Susu nywi le nɔ eo shi. Taŋfuin mìdatɛnŋ aɖɔli fini mìwanɔ dɔ le alo gaxoxo nɛni ci mìsɔ wɛni o, vɔ mìatɛnŋ atrɔ susu ci mìsɔ kpɔnɔ dɔ lɔ. Nɔ mìmɔŋje enu ci Yehowa ji mɔ mìwo le wa mɛɔ, atɛnŋ akpedo mì nu. Le kpɔwɛ mɛ: Yehowa ji mɔ xomutatɔ le  kpɔnɔ yi xomu ʒanwo gbɔ lé akpe ji do. Le nyɔnɔnwi mɛɔ, Bibla nu mɔ mɛ ci yí dekpɔnɔ yi xomu ji “nyi amɛvwin wu amɛ manyi xɔsetɔwo.” (1 Timɔte 5:8) Nɔ xomutatɔ ènyiɔ, èwanɔ dɔ sɛnsinɖe yí sɔ kpɔnɔ ao xomu ji. Nɔ èlɔn edɔ ciŋmɛ èwanɔ alo deluin can ɔ, ènya mɔ eyi na èkpɔkɔ ao xomu ji yí ao nu gbejɔnɔ ji nɔ Yehowa.

12. Nɔ mìwanɔ dɔ sɛnsinɖe yí tonɔ nyɔnɔnwi ɖe, nyɔna ci mìakpɔ so mɛɔ?

¹² Wanɔ dɔ sɛnsinɖe yí atonɔ nyɔnɔnwi. Ecɛ atɛnŋ awɛ mɔ àkpɔnɔ jijɔ do ao dɔ nu fafɛɖe. (Elododo Wema 12:24; 22:29) Gbesɔ kpe niɔ, ao dɔmɛga akando eo ji. Dɔmɛgawo donɔ afixɔxɔ wowo dɔmɛvi ciwo yí nunɔ nyɔnɔnwi nu, ɖo wodavafi ho, edɔwanuwo alo gamɛ le wo shi o. (Efezitɔwo 4:28) Gbesɔwu cɛɔ, Yehowa nya mɔ eɔ wanɔ dɔ sɛnsinɖe yí nunɔ nyɔnɔnwi. Átɛnŋ ana ao ji akɔnɔ “so enu ciwo yí [è]wanɔ nu,” ɖo ènya mɔ ye nu jɔkɔ ji nɔ Mawu ci yelɔn.—Ebretɔwo 13:18; Kolosetɔwo 3:22-24.

13. Nɔ mìnunɔ nyɔnɔnwi le dɔmɛ ɖe, nyi yí atɛnŋ ato so mɛɔ?

¹³ Nya mɔ lé èwanɔ nu do le dɔmɛ atɛnŋ ahɛn kanfukanfu vɛ nɔ Yehowa. Ecɛ nyi susu bu ci yí taɖo mìɖo akpɔnɔ jijɔ do mìwo dɔ nu. (Titu 2:9, 10) Atɛnŋ ajɔ mɔ ao dɔmɛ kpena ɖe atɔ Bibla kplakpla, ɖo èɖonɔ kpɔwɛ nywi le dɔmɛ.—Hlɛn Elododo Wema 27:11; 1 Piɛ 2:12.

14-16. Nɔ mìjikɔ awa edɔ ɖe ɖe, nyi ele mɔ mìabu kpɔɔ?

¹⁴ Bibla dehlɛn edɔ ciwo yí Kristotɔ ɖo awa alo ciwo yí deɖo awa o. Vɔ gɔnmɛɖose ciwo yí atɛnŋ  akpedo mì nu mìasɔ gbeta nywi kudo edɔ ci mìawa nu le Bibla lɔ mɛ. (Elododo Wema 2:6) Mìatɛnŋ azan Bibla gɔnmɛɖosewo yí abiɔ enyɔ ciwo yí gbɔgbɔ mìwoɖekiwo se.

¹⁵ Edɔ cɛ adɔ nawa ŋɖe ci Yehowa mɔ yi dɔn a? Mìkpla nu so efififi, ŋsukankan koɖo enuwana bu ciwo Yehowa gbe nu. (Hunhun 20:4; Edɔwawawo 15:29; Efezitɔwo 4:28; Enyɔdasɛ 21:8) Eyi taɖo mìnɔnɔ zanŋte yí gbenɔ edɔ ɖekpokpui ci yí desɔgbe koɖo Yehowa sewo o.—Hlɛn 1 Ʒan 5:3.

 ¹⁶ Edɔ lɔ nɔnɔ godu nɔ wana ɖe ci Yehowa mɔ yi dɔn a? Le kpɔwɛ mɛ, lé àwɛ nɔ womɔ eo le xɔnɔ amɛwo le dotoxwe ci yí kɔnɔ efu nɔ amɛwoɔ? Ŋɖe dedɔn le mɛdruwo xɔxɔ nu o. Vɔ ènya lé ewanɔ nɔ Yehowa do nɔ mɛɖe ɖe fu. Eyi taɖo, ci danyi eoŋtɔ yí aɖenɔ efu nɔ amɛwo can ɖe, dekpɔɛ mɔ àwa ɖe le nuvɔn lɔ wawa mɛ le Yehowa gbɔ ba?—Hunhun 21:22-24.

17. Nyi yí atɛnŋ akpedo mì nu mìasɔ gbeta ciwo yí ajɔ ji nɔ Mawuɔ?

¹⁷ Nɔ mìwanɔ do Bibla gɔnmɛɖosewo jiɔ, mìatɛnŋ anɔ shigbe mɛ ciwo yí wodre le Ebretɔwo 5: 14 mɛ hannɛ. Enu mɔ: “Amɛ hunnɔwo nya evototo ci yí le gblamɛ nɔ enywi koɖo evwin toto wana wowotɔwo koɖo susu wowoŋtɔwo tɔwo mɛ.” Biɔ eoɖeki se mɔ: ‘Nɔ ŋlɔn mɔ nawa dɔ cɛ ɖe, ado fɔbli mɛbuwoa? Edɔ cɛ ana naso agbe ashinyɛ koɖo evinyɛwo ɖɛ yí ayi ci ejugodua? Lé avanɔ do nɔ woɔ?’

18. Nyi yí taɖo atɛnŋ agbɔnnu nɔ mì mɔ mìakpɔtɔ asɔ susu ɖo Yehowa sɛnsɛn jiɔ?

¹⁸ Atɛnŋ agbɔnnu nɔ mì mɔ mìasɔ Yehowa sɛnsɛn ɖo texwe ŋkɔtɔ le “cukaɖa sugbɔ” hwenu cɛwo mɛ. (2 Timɔte 3:1) Hweɖewonuɔ, egbɔnnɔnu mɔ woakpɔ edɔ ci woawawa yí davadahɛn nɔ amɛ o. Mìɖo akpɔ mìwo xomu ji, vɔ mìnya mɔ Yehowa sɛnsɛn yí anyi enu ŋkɔtɔ. Mìdalɔn yí ŋcilanmɛnuwo avanyi enuvevitɔ nɔ mì le agbemɛ o. (1 Timɔte 6:9, 10) Ecɛyɛ ɖe, lé mìawɛ “akpɔ enu ciwo yí le veviɖe wu ajeshi,” yí agbekpɔkpɔ mìwo xomu ji le gaxoxo ɖekɛ lɔ mɛɔ?—Filipitɔwo 1:10, NWT.

19. Nɔ mìkando Yehowa ji ɖe, lé atɛnŋ akpedo mì nu mìawa nu le dredrenu kudo edɔ ci mìwawa nuɔ?

 ¹⁹ Kando Yehowa ji keŋkeŋ. (Hlɛn Elododo Wema 3:5, 6.) Mìnya mɔ Mawu jeshi enu ci teŋ yí ʒan mì yí egbelenɔ bu nɔ mì sugbɔ. (Ehajiji Wema 37:25; 1 Piɛ 5:7) Yi Nyɔ lɔ nu nɔ mì mɔ: “Mí na nɔ míwo susuwo a vo le eho lɔnlɔn nu. Enu ciwo yí le mí shi le je ŋmɛ nɔ mí. Mawu nu mɔ, ‘Ŋ da tashi mí gbeɖe o. Ŋ da gbe mí ɖɛ gbeɖe o.’” (Ebretɔwo 13:5) Yehowa deji mɔ mìwo le loloɔ nu kpɔ gbɛmɛgbɛmɛ kudo mìwo xomu ʒanwo gbɔ kpɔkpɔ nu o. Édasɛ nɔ yi mɛwo zenɛniɖe mɔ, ŋsɛn le ye shi yí yeakpɔ wowo ʒanwo gbɔ. (Matie 6:25-32) Nɔ edɔ ci mìwakɔ gbele do ɖe can ɔ, mìkplanɔ Mawu Nyɔ lɔ blaŋblaŋ, yí dranɔ eŋɛnywi lɔ yí yinɔ Kristotɔwo bɔbɔwo.—Matie 24:14; Ebretɔwo 10:24, 25.

20. Lé mìawɛ akpɔtɔ anɔnɔ agbe kleŋ ɔ?

²⁰ Ao ŋkuvi le nɔ enu kuɖeka ji. (Hlɛn Matie 6:22, 23.) Ecɛ dasɛ mɔ ànɔ agbe kleŋ keŋ atɛnŋ asɔ susu ɖo Yehowa sɛnsɛn ji. Mìnya mɔ ŋɖɛmanyanuwawa anyi nɔ mìlɔn yí eho, agbeɖuɖu alo enu ciwo yí le afiɛ ji vale veviɖe nɔ mì sɔwu ekacaca ci le gblamɛ nɔ mìwo koɖo Mawu. Vɔ nyi yí atɛnŋ akpedo mì nu mìasɔ enu ciwo yí le veviɖe wu ɖo texwe ŋkɔtɔɔ? Ele mɔ mìawanɔ enu ci ji mìkpe nɔ mìŋgbeɖunɔ fɛn o. Nɔ efɛn ɖe le kɔ nɔ eo yí àcuɔ, ji fiɖe ato ana le mɛ alo acu yi pleŋ. Nɔ mìdenya wawaɔ, ŋcilanmɛnuwo atɛnŋ axɔ gamɛ sugbɔ koɖo ŋsɛn le mì shi keke mìdagbetɛnŋ adonɔ gbe ɖaɖa, akplanɔ nu alo aɖenɔ kunu o. Mìdeji mɔ mìana ŋcilanmɛnuwo jiji adɔ agbe lɔ asɛnsɛnŋ do mì o. Enu ci mìji mɔ mìawa  yí nyi mɔ, mìakpla lé mìawɛ nɔ enuvevitɔ ciwo yí le mì shi shigbe mɔ “ŋɖuɖu koɖo avɔnwo” hannɛ ajeŋ nɔ mì. (1 Timɔte 6:8) Nɔ nɔnɔmɛ ci mɛ mìtokɔ le do ɖe can ɔ, anyɔ mɔ mìabunɔ tamɛ kpɔ so nu hweɖewonu keŋ akpɔ lé mìagbetɛnŋ asɛn Yehowa sugbɔ sɔwu do.

21. Nyi yí taɖo mìɖo asɔ gbeta so enu ci mìasɔ ɖo texwe ŋkɔtɔ le agbemɛ nuɔ?

²¹ Sɔ enuveviwo ɖo texwe ŋkɔtɔ. Ele mɔ mìawa ɖaŋ azan gamɛ, ŋsɛn koɖo ŋcilanmɛnu mìwo tɔwo  nywiɖe. Nɔ mìdenya wawaɔ, enu ciwo yí dele veviɖe ahan shigbe suklu yiyi alo eho hannɛ atɛnŋ axɔ gamɛ veviwo le mì shi. Yesu nu mɔ: “Mí ji Mawu fyɔju lɔ . . . kpɔ do ŋkɔ.” (Matie 6:33) Gbeta ciwo mìsɔnɔ, mìwo dɛnwo, enu ciwo mìwanɔ gbeshiagbe koɖo mìwo tajinuwo danasɛ enu ci mìsɔ ɖo texwe ŋkɔtɔ le mìwo jimɛ.

22, 23. (a) Ci mìnyi Kristotɔwo ɖe, edɔ vevitɔ ci mìatɛnŋ awaɔ? (b) Nyi yí akpedo mì nu mìase vivi nɔ edɔ ci mìwanɔɔ?

²² Edɔ vevitɔ ci mìawa yí nyi Yehowa sɛnsɛn koɖo eŋɛnywi lɔ dradra nɔ mɛbuwo. (Matie 24:14; 28:19, 20) Shigbe Yesu hannɛɔ, mìji mɔ mìawa ci ji mìakpe le edɔ cɛ mɛ. Mɛɖewo hun yí vayi sumɔkɔ le fini eʒan sugbɔ le wu. Mɛbuwo kpla egbe bu keŋ atɛnŋ aɖe kunu nɔ egbe lɔ dotɔwo. Kan seŋ koɖo mɛ ciwo yí wa nɛnɛ nuwo yí abiɔ wo se kpɔ. Woanu nɔ eo mɔ yewovakpɔkpɔ jijɔ le agbemɛ sɔwu yí yewo gbenɔnɔ gbevanyɔ doji.—Hlɛn Elododo Wema 10:22.

²³ Egbɛɔ, amɛ sugbɔ le mì mɛ yí nɔnɔ dɔmɛ na nɔ gaxoxo sugbɔ alo wanɔ dɔ sugbɔ keŋ asɔ kpɔ wowo xomu ʒan veviwo gbɔ. Yehowa nya ahan, yí enu ciwo pleŋ mìwawa mɔ mìasɔ kpɔ mìwo xomuwo ji jɔnɔ ji ni. Eyi taɖo nɔ edɔ ci mìwawa le do ɖe can ɔ, mína mì pleŋ akpɔtɔ awanɔ edɔ sɛnsinɖe shigbe Yehowa koɖo Yesu nɛ. Le vamɛ mɔ mìwo dɔ vevitɔ ci yí nyi Yehowa sɛnsɛn koɖo Mawu Fyɔɖuxu ŋɛnywi lɔ dradra akpɔtɔ anɔ susumɛ nɔ mì. Ecɛ ana mìakpɔ jijɔ ŋtɔŋtɔ.